Oskar?ycielem prywatnym jest osoba pokrzywdzona lub osoba wykonuj?ca jego prawa, która wnosi oskar?enie w sprawach przekazanych przez przepisy prawa karnego materialnego do ?cigania z oskar?enia prywatnego. Oskar?ycielem tym mo?e zosta? równie? osoba, która dozna?a krzywdy poprzez dokonanie tego samego czynu zabronionego, a ponadto przy??czy si? do post?powania do momentu rozpocz?cia przewodu s?dowego na rozprawie g?ównej. Status oskar?yciela prywatnego nabywa si? tak?e poprzez wniesienie o?wiadczenia o podtrzymaniu oskar?enia, które zosta?o wniesione przez prokuratora w sprawie ?ciganej z oskar?enia prywatnego. Oskar?ycielem prywatnym mo?e tak?e zosta? osoba najbli?sza dla pokrzywdzonego, która w skutek z?o?enia w terminie trzymiesi?cznym o?wiadczenia wst?pi w prawa zmar?ego.
Nale?y zauwa?y?, ?e prokurator równie? posiada prawo wniesienia oskar?enia w przest?pstwach prywatnoskargowych, po pierwsze, w razie ?mierci pokrzywdzonego, który nie posiada osób najbli?szych mog?cych wst?pi? w jego prawa, a po drugie, kiedy wymaga tego interes spo?eczny. W tym drugim przypadku pokrzywdzony mo?e wyst?pi? obok prokuratora w charakterze oskar?yciela posi?kowego. Post?powanie staje si? wówczas post?powaniem z oskar?enia publicznego. Zakres przest?pstw ?ciganych z oskar?enia prywatnego, czyli prywatnoskargowych okre?la prawo karne materialne. Do przest?pstw prywatnoskargowych nale?y m.in.: uszkodzenie cia?a lub spowodowanie rozstroju zdrowia, gdy naruszenie czynno?ci nie trwa?o d?u?ej ni? 7 dni, znies?awienie, zniewaga, naruszenie nietykalno?ci cielesnej, ujawnienie lub wykorzystywanie informacji niejawnej.
W post?powaniu karnym mo?e bra? udzia? wi?cej ni? jeden oskar?yciel prywatny. Ka?dy z dzia?aj?cych jednocze?nie oskar?ycieli prywatnych zachowuje samodzielno?? i niezale?no?? w post?powaniu. Posiadaj? takie same uprawnienia. Odst?pienie od oskar?enia jednego z nich nie powoduje skutków dla pozosta?ych. W tym wypadku s?d umarza post?powanie jedynie w zakresie, dotycz?cym oskar?yciela, który od oskar?enia odst?pi?. Natomiast je?li w post?powaniu wyst?powa? jeden oskar?yciel prywatny i odst?pi? od oskar?enia, powoduje to konieczno?? umorzenia post?powania przez s?d.
Na ??danie pokrzywdzonego policja przyjmuje ustn? lub pisemn? skarg?, po czym przesy?a skarg? do s?du. Przy przest?pstwach prywatnoskargowym rozpraw? g?ówn? poprzedza post?powanie pojednawcze. S?d jednak?e na wniosek lub za zgod? stron mo?e zamiast post?powania pojednawczego wyznaczy? przeprowadzenie post?powania mediacyjnego. Ustawodawca zaleca prowadzenie post?powania pojednawczego lub mediacji w celu zawarcia ugody oskar?yciela z oskar?onym. Ugoda taka po nadaniu jej przez s?d klauzuli wykonalno?ci staje si? tytu?em egzekucji s?dowej. W razie niestawienia si? oskar?yciela prywatnego i jego pe?nomocnika na to post?powanie bez usprawiedliwionej przyczyny, uwa?a si?, ?e oskar?yciel odst?pi? od oskar?enia. S?d w tym przypadku post?powanie umarza. Natomiast niestawiennictwo oskar?onego powoduje skierowanie sprawy na rozpraw? g?ówn?.
Oskar?yciel prywatny musi przestrzega? terminów przedawnienia. Jest to ograniczenie polegaj?ce na tym, ?e karalno?? ustaje z up?ywem roku od momentu, w którym pokrzywdzony dowiedzia? si? o osobie sprawcy, a najpó?niej wraz z up?ywem trzech lat od pope?nienia danego przest?pstwa. Termin ten nie mo?e zosta? przywrócony. Oskar?ony do momentu rozpocz?cia przewodu s?dowego na rozprawie g?ównej mo?e z?o?y? wzajemny akt oskar?enia przeciwko oskar?ycielowi prywatnemu b?d?cemu pokrzywdzonym o czyn ?cigany z oskar?enia prywatnego, który pozostaje w zwi?zku z czynem jemu zarzucanym. Wówczas s?d rozpoznaje ??cznie obydwie sprawy, a obaj oskar?yciele prywatni korzystaj? z uprawnie? przys?uguj?cych oskar?onemu.