Jednostki samorz?du terytorialnego mog? zarówno tworzy? spó?ki, jak równie? mog? przyst?powa? do nich. Dopuszczalne formy organizacyjno prawne w takich spó?kach to spó?ka z ograniczon? odpowiedzialno?ci? lub spó?ka akcyjna. Wyj?tkowo, na zasadach okre?lonych w przepisach o partnerstwie publiczno prawnym jednostki samorz?du terytorialnego mog? tak?e tworzy? spó?ki komandytowe lub komandytowo-akcyjne, przy czym jednostka samorz?du terytorialnego nie mo?e by? w takiej spó?ce komandytariuszem.
Wy?ej wymienione spó?ki prawa handlowego mog? by? tworzone przez jednostki samorz?du terytorialnego wy??cznie w celu prowadzenia gospodarki komunalnej. Gospodarka taka obejmuje zw?aszcza zadania o charakterze u?yteczno?ci publicznej. Ich celem jest bie??ce i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludno?ci w drodze ?wiadczenia us?ug powszechnie dost?pnych (np. prowadzenie targowiska miejskiego, wywóz ?mieci, dostarczanie wody, us?ugi kanalizacyjne). Mo?liwe jest jednak tworzenie spó?ek prawa handlowego i przyst?powanie do nich poza sfer? u?yteczno?ci publicznej, po spe?nieniu ??cznie kilku warunków. Po pierwsze, mo?e tego dokona? tylko gmina, a w pewnych szczególnych przypadkach równie? samorz?d województwa. Po drugie, musz? istnie? nie zaspokojone potrzeby wspólnoty samorz?dowej na rynku lokalnym. Dodatkowo wyst?puj?ce w gminie bezrobocie musi w znacznym stopniu wp?ywa? ujemnie na poziom ?ycia wspólnoty samorz?dowej, a zastosowanie innych dzia?a? oraz wynikaj?cych z obowi?zuj?cych przepisów ?rodków prawnych nie doprowadza do aktywizacji gospodarczej, zw?aszcza do znacznego o?ywienia rynku lokalnego albo trwa?ego ograniczenia bezrobocia.
Tworzenie przez gmin? spó?ek prawa handlowego poza sfer? u?yteczno?ci publicznej i przyst?powanie do nich jest dozwolone tak?e wówczas, gdy zbycie sk?adnika mienia komunalnego, który móg?by stanowi? wk?ad niepieni??ny gminy do spó?ki b?d? te? rozporz?dzenie nim w inny sposób mo?e spowodowa? dla gminy powa?n? strat? maj?tkow?. Ograniczenia i wymogi wymienione w poprzednim akapicie nie maj? zastosowania do posiadania przez gmin? akcji lub udzia?ów w okre?lonych rodzajach spó?ek. Nale?? do nich spó?ki zajmuj?ce si? czynno?ciami bankowymi, ubezpieczeniowymi, dzia?alno?ci? doradcz?, promocyjn?, edukacyjn? oraz wydawnicz? na rzecz samorz?du terytorialnego, jak równie? inne spó?ki wa?ne dla rozwoju gminy. Natomiast województwo poza sfer? u?yteczno?ci publicznej ma mo?liwo?? tworzenia spó?ek z ograniczon? odpowiedzialno?ci? i spó?ek akcyjnych oraz przyst?powania do nich, o ile dzia?alno?? takich spó?ek polega na wykonywaniu czynno?ci promocyjnych, wydawniczych, edukacyjnych oraz polega na wykonywaniu dzia?alno?ci w zakresie telekomunikacji s?u??cych rozwojowi województwa.
W ka?dej ze spó?ek z udzia?em jednostek samorz?du terytorialnego musi dzia?a? rada nadzorcza. Kadencja cz?onka takiej rady w spó?kach z wi?kszo?ciowym udzia?em jednostek samorz?du terytorialnego trwa 3 lata. Dodatkowym ograniczeniem jest wymóg, by cz?onkowie rady nadzorczej, którzy reprezentuj? w spó?ce jednostk? samorz?du terytorialnego, byli powo?ywani spo?ród osób, które z?o?y?y egzamin w trybie przewidzianym w przepisach o komercjalizacji i prywatyzacji. Cz?onka zarz?du spó?ki z udzia?em jednostek samorz?du terytorialnego powo?uje i odwo?uje rada nadzorcza. Wymogi powy?sze dotycz? równie? spó?ek zale?nych. W jednoosobowych spó?kach jednostek samorz?du terytorialnego funkcj? zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) pe?ni? organy wykonawcze tych jednostek samorz?du terytorialnego. Spó?ka jednostek samorz?du terytorialnego okre?la w regulaminie zasady korzystania z us?ug publicznych ?wiadczonych przez spó?k? oraz obowi?zki spó?ki wobec odbiorców us?ug. Regulamin taki oraz jego zmiany obowi?zuj? na obszarze jednostek samorz?du terytorialnego dopiero po zatwierdzeniu przez organy wykonawcze tych jednostek.