?mier? cz?owieka poci?ga za sob? ró?norakie skutki, tak?e w ?wietle prawa. Jest to zatem zdarzenie prawne, które wywo?uje skutki o charakterze cywilnoprawnym. Oczywiste jest, i? osoba zmar?a traci zdolno?? prawn? i zdolno?? do czynno?ci prawnych. ?mier? osoby fizycznej wywo?uje tak?e szereg skutków w zakresie dziedziczenia, powoduje równie? ustanie ma??e?stwa oraz umo?liwia zawarcie nowego zwi?zku ma??e?skiego. Zgon cz?owieka stwierdza si? w ksi?gach stanu cywilnego w formie aktu zgonu. Ksi?gi stanu cywilnego prowadzone s? w urz?dach stanu cywilnego, które wchodz? w sk?ad urz?du gminy. Urz?d stanu cywilnego sporz?dza akt zgonu na podstawie karty zgonu, któr? wystawia lekarz. W pewnych wypadkach jednak podstaw? do sporz?dzenia aktu zgonu b?dzie postanowienie s?du o uznaniu za zmar?ego. Uznanie za zmar?ego nast?puje wobec osoby, która zagin??a, brak jest wszak?e stuprocentowej pewno?ci, czy taka osoba ?yje, czy zmar?a. Przepisy prawa cywilnego wskazuj? dok?adnie, po spe?nieniu jakich przes?anek mo?na osob? zaginion? uzna? za zmar??. Zarówno stwierdzenie zgonu, jak i uznanie za zmar?ego powoduje takie same skutki pozwala na sporz?dzenie aktu zgonu oraz wpisania tego faktu do ksi?gi stanu cywilnego.
Przepisy prawa cywilnego ró?nicuj? przes?anki uznania za zmar?ego w zale?no?ci od okoliczno?ci zagini?cia osoby fizycznej. Po pierwsze zatem za zmar?ego mo?na uzna? osob? zaginion? w okoliczno?ciach, których nie uznaje si? za szczególne. W takim wypadku s?d mo?e wyda? postanowienie o uznaniu za zmar?ego, je?eli zaistniej? dwie przes?anki. Konieczne jest stwierdzenie, ?e dana osoba zagin??a. Ponadto od zagini?cia osoby fizycznej musi up?yn?? odpowiedni termin, wskazany przez przepisy prawa cywilnego. Termin, jaki musi up?yn??, aby wyda? postanowienie o uznaniu za zmar?ego liczy si? od chwili zagini?cia, a wi?c od takiej chwili, w której osoba fizyczna jeszcze ?y?a. Zagini?cie za? okre?la si? jako sytuacj?, w której nie wiadomo, czy konkretna osoba jeszcze ?yje, czy zmar?a. Po drugie natomiast uznana za zmar?? mo?e zosta? osoba, która zagin??a w szczególnych okoliczno?ciach (w tzw. okoliczno?ciach kwalifikowanych). Takie szczególne okoliczno?ci mog? bowiem wskazywa? na wy?szy stopie? prawdopodobie?stwa ?mierci osoby zaginionej. Dlatego te? w przypadku zaistnienia takich okoliczno?ci ustawodawca znacznie skróci? terminy, które musz? up?yn?? od chwili zagini?cia, aby dan? osob? uzna? za zmar??. Za szczególne okoliczno?ci, w których dosz?o do zagini?cia osoby fizycznej mo?na wymieni? m.in.: katastrof? morsk? lub lotnicz?, powód?, trz?sienie ziemi, po?ar, zamieszki itp.
Wszcz?cie post?powania o uznanie za zmar?ego jest mo?liwe w przypadku zagini?cia danej osoby, o której nie jest wiadome, czy ?yje, czy zmar?a. Post?powanie o uznanie za zmar?ego ma zatem na celu usuni?cie tych w?tpliwo?ci oraz stwierdzenie, ?e osoba zaginiona nie ?yje. Od post?powania o uznanie za zmar?ego nale?y odró?ni? post?powanie o stwierdzenie zgonu. W przypadku stwierdzenia zgonu bowiem ?mier? osoby fizycznej nie budzi ?adnych w?tpliwo?ci (jest pewna i niew?tpliwa). Post?powanie to prowadzone jest tylko dlatego, i? nie zosta? sporz?dzony akt zgonu. Post?powanie o uznanie za zmar?ego (jak równie? post?powanie o stwierdzenie zgonu) toczy si? na mocy przepisów post?powania cywilnego. Z wnioskiem o uznanie za zmar?ego mo?e wyst?pi? ka?dy zainteresowany. Wniosek taki mo?na z?o?y? najwcze?niej na rok przed ko?cem terminu, po którego up?ywie uznanie za zmar?ego jest mo?liwe. Jednak?e w sytuacjach, w których uznanie za zmar?ego jest mo?liwe po up?ywie roku lub krótszego terminu, z wnioskiem takim mo?na wyst?pi? dopiero po up?ywie takiego terminu.