Osobiste prawa autorskie


Autorskie prawa osobiste oznaczaj? nieograniczon? w czasie i niepodlegaj?c? zrzeczeniu si? lub zbyciu wi?? twórcy z utworem. Owa szczególna wi?? przejawia si? zw?aszcza w prawie do autorstwa utworu, oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udost?pniania go anonimowo, nienaruszalno?ci tre?ci i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania. Twórca przez wykonywanie osobistych praw autorskich mo?e równie? decydowa? o pierwszym udost?pnieniu utworu publiczno?ci oraz nadzorowa? sposób korzystania z jego utworu. Prawa osobiste wynikaj? z przekonania, i? utwór jest wyj?tkowym wytworem my?li ludzkiej, przyporz?dkowanej konkretnej osobie – autorowi, z którego to powodu ma prawo on oczekiwa? odpowiedniego zachowania wzgl?dem owoców jego pracy twórczej i umys?owej.

Prawa autorskie przys?uguj? twórcy. W razie w?tpliwo?ci za twórc? przyjmuje si? tego, kogo nazwisko zosta?o w tym charakterze uwidocznione na poszczególnych egzemplarzach utworu albo podano je do publicznej wiadomo?ci przy ich rozpowszechnianiu. Je?li twórca postanowi nieujawnia? si?, zast?powany jest on w wykonywaniu swoich praw autorskich przez producenta lub wydawc?, a w razie ich braku, przez w?a?ciw? organizacj? zbiorowego zarz?dzania prawami autorskimi. Je?li utwór posiada kilku autorów, prawa autorskie przys?uguj? im wspólnie, a w razie nieustalenia przez nich ich wk?adu uznaje si?, ?e ich udzia?y w tym zakresie s? równe. Ka?dy ze wspó?autorów mo?e jednak skorzysta? z s?dowego okre?lenia wielko?ci poszczególnych udzia?ów opieraj?c si? o wk?ad pracy twórczej ka?dego z autorów. Prawo autorskie do tej cz??ci utworu, która ma samodzielne znaczenie, mo?e by? bez uszczerbku dla praw pozosta?ych wspó?twórców wykonywana przez jej twórc?. W przypadku ch?ci wykorzystania ca?o?ci utworu, konieczna jest jednak?e zgoda wszystkich wspó?twórców. W razie braku takiej zgody ka?dy ze wspó?twórców mo?e równie? ??da? rozstrzygni?cia przez s?d, który orzeka? b?dzie z uwzgl?dnieniem interesów wszystkich wspó?twórców. Dochodzi? roszcze? z tytu?u naruszenia prawa autorskiego do ca?o?ci utworu mo?e ka?dy wspó?autor z osobna, przy czym ewentualnie uzyskane ?wiadczenie przys?uguje wszystkim im, stosownie do wielko?ci udzia?ów. Inaczej w przypadku, gdy twórcy ??cz? swoje odr?bne utwory w celu wspólnego rozpowszechniania ich jako jednej ca?o?ci. Wtedy ka?dy z nich mo?e ??da? od pozosta?ych twórców udzielenia zezwolenia na rozpowszechnianie tak powsta?ego dzie?a. Przeszkod? mog? by? zapisy umowy lub inne s?uszne podstawy odmowy.

Obok praw osobistych w sk?ad poj?cia prawa autorskie wchodz? tak?e prawa maj?tkowe, które oznaczaj? mo?liwo?? czerpania korzy?ci maj?tkowych z wykorzystywania utworu. One równie? przys?uguj? twórcy, ale tylko co do zasady, gdy? twórca mo?e w drodze umowy przekaza? je wydawcy, producentowi czy osobie trzeciej. Mo?liwe jest tak?e udzielenie licencji, która uprawnia do korzystania z dzie?a i pobierania z tego korzy?ci przez okre?lony czas. Prawa autorskie maj?tkowe w przeciwie?stwie do praw osobistych s? ograniczone w czasie i trwaj? w wi?kszo?ci przypadków przez okres ?ycia twórcy oraz siedemdziesi?t lat po jego ?mierci.



Przeglądaj artykuły prawnicze