Plagiat w rozumieniu prawa autorskiego


Prawo autorskie nie definiuje poj?cia „plagiat”. W potocznym rozumieniu jest to przyw?aszczenie sobie czyjej? pracy, utworu. Mo?e mie? ono posta? jawn?, przejawiaj?c? si? ograniczeniem podejmowanych przez dan? osob? czynno?ci do podpisania si? w?asnym nazwiskiem pod czyj?? prac?. Mo?e te? by? ukryte, przez uzupe?nianie w?asnego utworu dzie?ami innych twórców, bez podawania ?ród?a i czerpanie z nich w sposób wykraczaj?cy ponad dopuszczaln? norm? inspiracji.

Prawo autorskie wyró?nia utwory inspirowane, utwory zale?ne oraz instytucj? cytatu. Wskazanie granicy pomi?dzy inspiracj?, a utworem zale?nym mo?e by? w pewnych przypadkach utrudnione. Je?li jednak inspiracja jest wyra?na, powinno wskaza? si? jej ?ród?o. Tworzenie zainspirowane innym utworem nie jest jego opracowaniem i wyst?puje najcz??ciej w postaci parodii, pastiszu, dzie?a krytycznego. Korzystanie przy ich tworzeniu z innych utworów mo?liwe jest cho?by na podstawie ustawowego pozwolenia na przytaczanie w granicach uzasadnionych prawami gatunku czy zasad swobody twórczej.

Utworem zale?nym jest opracowanie utworu cudzego, które stanowi jednak dzia?alno?? twórcz? i jako taka, postrzegana jest za odr?bny utwór. Prawo do takiego utworu jest jednak?e zale?ne od odpowiednich praw do utworu macierzystego. Tym samym rozporz?dzanie czy korzystanie z opracowania mo?e zosta? uzale?nione od zgody autora utworu pierwotnego. Utwory takie przyjmuj? najcz??ciej posta? t?umacze?, tworzenia inscenizacji lub scenariuszy na podstawie utworu literackiego, improwizacji muzycznych. Nie s? natomiast utworami zale?nymi takie czynno?ci, jak digitalizacja, transpozycja, powi?kszenie, rekonstrukcja. Jest to oczywiste z uwagi na brak pierwiastka twórczego w takiej dzia?alno?ci. Prawa autorskie do utworu zale?nego s? niezale?ne od praw do dzie?a oryginalnego w tym sensie, ?e powstaj? wraz z powstaniem takiego utworu (lub mo?liwo?ci? jego wyodr?bnienia w przypadku nieuko?czenia dzia?a), maj? odr?bny bieg okresów ochronnych i w zasadzie niepotrzebna jest do ich sporz?dzenia zgoda autora dzia?a pierwotnego. Nie obejmuj? one jednak tre?ci stanowi?cych wyj?tek z dzie?a oryginalnego i nie mog? wy??cza? analogicznego opracowania dzie?a w przysz?o?ci przez kogo? innego.

Cytat definiowany jest jako fragment rozpowszechnionego ju? wcze?niej utworu, a nawet drobny utwór przytoczony w ca?o?ci. Zakres u?ycia utworu cytowanego musi by? jednak?e uzasadniony wyja?nianiem, analiz? krytyczn?, nauczaniem lub prawami gatunku twórczo?ci. Warunkiem skorzystania z prawa cytatu wed?ug polskiego prawa autorskiego jest przytoczenie danego wyj?tku z cudzego utworu w dziele, które równie? jest samoistnym utworem. Utworem w prawie autorskim jest ka?dy przejaw dzia?alno?ci twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezale?nie od warto?ci, przeznaczenia i sposobu wyra?enia. Tym samym nie b?dzie cytatem uj?cie fragmentów innego utworu w dziele nieb?d?cym utworem, np. z powodu braku cechy twórczej indywidualno?ci. Je?li wykorzystanie cytatu ma nast?pi? w inny sposób ni? osobnym utworze, kwalifikacja prawna takiego dzia?ania mo?e stanowi? dozwolony u?ytek, a w zwi?zku z tym – odpowiada? wskazanym w prawie w?skim kryteriom jego u?ycia. W innym przypadku konieczna jest zgoda twórcy lub innego aktualnego posiadacza praw autorskich oraz zwi?zane z tym wynagrodzenie. Dodatkowym warunkiem korzystania z cytatu jest wskazanie przy nim imienia i nazwiska twórcy, a tak?e ?ród?a pochodzenia danego fragmentu. Brak wyra?nego wyró?nienia cytatu ze wspomnianymi wy?ej oznaczeniami mo?e zosta? potraktowane jako plagiat.



Przeglądaj artykuły prawnicze