Prawa oskar?onego w procesie karnym


Oskar?ony jest stron? post?powania karnego, którego przedmiotem jest kwestia jego odpowiedzialno?ci prawnej za pope?niony czyn zabroniony. To osoba przeciwko której wniesiono akt oskar?enia. Nale?y zauwa?y?, ?e oskar?onym mo?e by? tylko osoba fizyczna, która uko?czy?a 17 lat, a w wyj?tkowych enumeratywnie wymienionych przypadkach osoba powy?ej 15 roku ?ycia.

Podstawowym prawem oskar?onego jest prawo do obrony. Posiada prawo do obrony formalnej, czyli do posiadania obro?cy, jak i prawo do obrony materialnej, czyli obrony przed stawianym zarzutem. Mo?e mie? maksymalnie trzech obro?ców. Oskar?ony musi mie? obro?c? w ca?ym post?powaniu karnym, je?eli jest nieletni, g?uchy, niemy, niewidomy, zachodzi w?tpliwo?? co do jego poczytalno?ci b?d? nie w?ada j?zykiem polskim. We wszystkich przypadkach, w których posiadanie obro?cy jest obligatoryjne, a oskar?ony nie posiada obro?cy z wyboru, prezes s?du w?a?ciwego do rozpoznania sprawy wyznacza obro?c? z urz?du. Oskar?ony ma prawo do wniesienia wniosku o wyznaczenie mu obro?cy z urz?du tak?e, gdy obrona jest jedynie fakultatywna. Obro?ca z urz?du, w powy?szym wypadku, mo?e by? przyznany, je?eli oskar?ony wyka?e, ?e nie jest w stanie ponie?? kosztów obrony bez uszczerbku dla siebie i rodziny, jak równie? je?eli oskar?ony z?o?y wniosek o skazanie go bez post?powania dowodowego, gdy wnosi jednocze?nie o wyznaczenie mu obro?cy, oraz gdy w post?powaniu odwo?awczym wniesiono apelacj? na niekorzy?? oskar?onego, który odbywa kar? pozbawienia wolno?ci, a s?d uzna? za niewskazane doprowadzenie oskar?onego na rozpraw?. Oskar?ony tymczasowo aresztowany ma prawo do nieskr?powanego kontaktu z obro?c?.

Oskar?ony nie ma obowi?zku dowodzenia swojej niewinno?ci, gdy? stosuje si? do niego zasad? domniemania niewinno?ci zgodnie z kodeksem post?powania karnego. Ma do niego tak?e zastosowanie regu?a in dubio pro reo, czyli ?e w razie w?tpliwo?ci s?d nie mo?e rozstrzyga? ich na niekorzy?? oskar?onego. Oskar?ony ma prawo do biernej obrony, gdy? ci??ar dowodu spoczywa na powodzie. Oznacza to, ?e to powód musi dowodzi? swoich racji w procesie, za? oskar?ony mo?e nie sk?ada? wyja?nie? w trakcie ca?ego post?powania.

W post?powaniu karnym oskar?ony ma prawo do sk?adania, jak i odmowy z?o?enia wyja?nie?, prawo zadawania pyta? osobom przes?uchiwanym, wypowiadania si? co do kwestii podlegaj?cych rozstrzygni?ciu, sk?adania wniosków dowodowych i procesowych, udzia?u w czynno?ciach dowodowych w post?powaniu przygotowawczym, w trakcie procesu, oraz w posiedzeniach, gdy przewiduje to ustawa. Ponadto mo?e zaskar?y? orzeczenia i zarz?dzenia, które naruszaj? jego prawa, posiada równie? prawo do zaznajamiania si? z zarzutami, aktem oskar?enia, prawo do przegl?dania akt sprawy, do dostarczenia mu t?umacze? dokumentów, je?eli nie w?ada j?zykiem polskim. Oskar?ony posiada uprawnienie do uczestniczenia we wszystkich czynno?ciach post?powania dowodowego, jednak?e s?d mo?e wydali? go z sali s?dowej, je?eli jego obecno?? mo?e kr?puj?co oddzia?ywa? na inn? osob? bior?c? udzia? w rozprawie (np. na ?wiadka) albo je?eli pomimo upomnienia oskar?ony zachowuje si? na rozprawie w sposób nieodpowiedni (np. zak?óca porz?dek).

Wa?nym uprawnieniem oskar?onego jest prawo do milczenia. Mo?e on w ka?dej chwili odmówi? sk?adania zezna?, wyja?nie?, odpowiedzi na zadane pytanie. Oskar?ony ma prawo do pouczenia go o tym uprawnieniu. Skorzystanie z prawa do odmowy odpowiedzi w ?adnym wypadku nie mo?e by? uznane za okoliczno?? obci??aj?c?.



Przeglądaj artykuły prawnicze