Prawa pokrewne wzgl?dem prawa autorskiego


Obok prawa autorskiego funkcjonuj? tak?e prawa pokrewne, odnosz?ce si? do dziedzin tradycyjnie nie podlegaj?cych prawu autorskiemu. Pierwszym z nich jest prawo do artystycznych wykona?. Pod ochron? pozostaje ka?de artystyczne wykonanie utworu lub dzie?a sztuki ludowej pozostaje pod ochron? niezale?nie od jego warto?ci, przeznaczenia i sposobu wyra?enia. Wykonaniami takimi b?d? w szczególno?ci dokonania aktorskie, recytatorskie, wokalne, a tak?e dzia?alno?? dyrygentów, instrumentalistów, tancerzy czy mimów. Wykonawcom przys?uguje wy??czne prawo do ochrony dóbr osobistych, która przejawia si? przede wszystkim poprzez wskazywanie go jako wykonawcy, decydowanie o sposobie oznaczenia, tak?e w przypadku dzia?alno?ci anonimowej lub pod pseudonimem. Wykonawca mo?e wreszcie sprzeciwi? si? jakimkolwiek wypaczeniom, przeinaczeniom i innym zmianom wykonania, które mog?yby narazi? go na naruszenie jego dobre imienia. Artysta wykonawca ma równie? wy??czne prawo do korzystania z artystycznego wykonania i rozporz?dzania prawami do niego na wyszczególnionych w ustawie polach eksploatacji, a za korzystanie z jego wykonania powinien otrzyma? wynagrodzenie. Je?li podmiotem praw jest zespó?, domniemywa si?, ?e jego kierownik mo?e reprezentowa? prawa ca?ej grupy.

Prawa przynale?ne arty?cie wykonawcy w ?aden sposób nie mog? narusza? prawa autorskiego do wykonywanego utworu. Ponadto wygasa z up?ywem lat pi??dziesi?ciu nast?puj?cych po roku, w którym artystyczne wykonanie ustalono. Je?li jednak w tym czasie nast?pi publikacja utrwalonego wykonania lub jego publiczne odtworzenie, okres ochrony liczy si? od tego momentu od pocz?tku. tego wykonania lub jego publiczne odtworzenie, okres ochrony liczy si? od tych zdarze?, a gdy mia?y miejsce obydwa - od tego z nich, które mia?o.

Kolejnym prawem pokrewnym jest prawo do fonogramów i wideogramów. Za fonogram uznaje si? pierwsze utrwalenie warstwy d?wi?kowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych, za wideogram natomiast – pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów, z d?wi?kiem lub bez, niezale?nie od tego. Nie ma przy tym znaczenia, czy stanowi ono utwór audiowizualny. Producentowi przys?uguje wy??czne prawo do rozporz?dzania i korzystania z fonogramu lub wideogramu w zakresie ich zwielokrotniania, wprowadzania do obrotu, najmu oraz u?yczania egzemplarzy, publicznego udost?pniania. Producentowi z tytu?u wykorzystywania jego produktów przys?uguje stosowne wynagrodzenie. Wykonywanie praw do fono- i wideogramów nie mo?e te? wp?ywa? na prawa twórców lub artystów wykonawców. Na ka?dym egzemplarzu fonogramu lub wideogramu powinno zosta? umieszczone, poza oznaczeniami dotycz?cymi autorstwa i artystycznego wykonawstwa, tytu?u utworu oraz daty sporz?dzenia, tak?e nazwisko lub firm? producenta. W wypadku utrwalenia nadania, na egzemplarzu powinna znale?? si? nazwa organizacji radiowej lub telewizyjnej. Jest to o tyle istotne, ?e egzemplarze bez takich oznacze? b?d? postrzegane jako sporz?dzone bezprawnie.

Prawo opisane powy?ej wygasa z up?ywem pi??dziesi?ciu lat nast?puj?cych po roku, w którym fonogram lub wideogram zosta? sporz?dzony. Je?li w tym okresie zosta? on opublikowany lub rozpowszechniony, okres ten liczy si? ponownie od pocz?tku. Prawem pokrewnym wzgl?dem prawa autorskiego jest tak?e prawo do nada? programów. Nie mo?e ono narusza? praw wspomnianych wcze?niej i jest prawem wy??cznym do rozporz?dzania i korzystania ze swoich nada? programów, przys?uguj?cym organizacji radiowej lub telewizyjnej. Prawo to mie?ci w sobie takie dzia?ania, jak utrwalanie, zwielokrotnianie, nadawanie, wprowadzanie do obrotu. Prawo do nada? programów wygasa po pi??dziesi?ciu latach po pierwszym nadaniu programu.

Ostatnim prawem pokrewnym jest prawo do pierwszych wyda? oraz wyda? naukowych i krytycznych. Prawo do pierwszych wyda? przys?uguj? wydawcy, który jako pierwszy w sposób zgodny z prawem opublikowa? utwór, którego czas ochrony ju? wygas?, a jego egzemplarze nie by?y jeszcze publicznie udost?pniane. Przys?uguje mu wy??czne prawo do rozporz?dzania tym utworem i korzystania z niego na wszystkich polach eksploatacji przez okres dwudziestu pi?ciu lat od daty pierwszego rozpowszechnienia. Prawo do wyda? naukowych i krytycznych przys?uguje temu, kto po up?ywie czasu ochrony prawa autorskiego do utworu przygotowa? jego wydanie krytyczne lub naukowe, nieb?d?ce utworem. Przys?uguje wtedy mu wy??czne prawo do rozporz?dzania takim wydaniem i korzystania z niego w odpowiednim zakresie przez okres trzydziestu lat od daty publikacji.



Przeglądaj artykuły prawnicze