Prawne aspekty wykorzystywania zdj?? znalezionych w Internecie


Zdj?cia s? utworami w rozumieniu prawa autorskiego – jako przejaw dzia?alno?ci twórczej o indywidualnym charakterze. Wykonane przez konkretn? osob? (autora), nawet je?li prezentuj? powszechnie znane miejsca lub rzeczy, zawieraj? pewien zakres twórczo?ci (uj?cie, na?wietlenie, rozmieszczenie akcentów, ostro?? itd.). Nie ma przy tym znaczenia fakt wywo?ania zdj?cia, by nabra?o ono materialnego charakteru. Wystarczy, ?e zdj?cie zosta?o zapisane w drodze elektronicznej i jako takie mo?e by? przetwarzane i multiplikowane. Internet jest miejscem, które zdecydowanie si? do tego nadaje, a zdj?cia cz?sto s? publikowane na portalach, blogach, forach internetowych. Poniewa? jednak zdecydowana cz??? zasobów Internetu jest powszechnie dost?pna i równie ?atwa do kopiowania, zdj?cia cz?sto trafiaj? w inne miejsca – czy takie rozpowszechnianie jest zgodne z prawem autorskim?

Skoro zdj?cie jest utworem, to jego twórcy przys?uguj? prawa autorskie osobiste i maj?tkowe. Pierwszych nie mo?e si? on zrzec, drugie mog? by? przedmiotem obrotu – w drodze licencji na wykorzystanie utworu lub przeniesienia praw autorskich maj?tkowych do niego. Zasady te dotycz? ka?dego zdj?cia, niezale?nie od jego oceny estetycznej czy miejsca publikacji. Ka?de bezp?atne wykorzystanie musi by? zatem zgodne z prawem i dokonywane tylko w jego granicach – w ramach dozwolonego u?ytku czy cytatu. Wszelkie pozosta?e wykorzystanie wi??e si? z konieczno?ci? odpowiedniego wynagrodzenia twórcy, o ile nie min??o siedemdziesi?t lat od jego ?mierci, przez co prawa autorskie do zdj?cia wygas?y i mog? by? przedmiotem powszechnego obrotu.

Skorzystanie z cytatu mo?e odnosi? si? równie? do zdj??, je?li u?yte s? one w odr?bnym utworze i s?u?? wyja?nianiu, krytycznej analizie albo nauczaniu. Konieczne jest przy tym podanie jego ?ród?a oraz imienia i nazwiska twórcy. Dozwolony u?ytek osobisty obejmuje prywatne wykorzystanie zdj?cia (np. umieszczenie go na tapecie komputera) oraz takie wykorzystanie zdj?cia, które w??cza do rozpowszechniania tylko osoby, z którymi u?ytkownik pozostaje w zwi?zku osobistym (towarzyskim, rodzinnym, np. oprawienie zdj?cia znalezionego w Internecie i podarowanie go przyjacielowi). Zdj?cia mog? by? tak?e przedmiotem dozwolonego u?ytku publicznego, je?li nale?? do kategorii fotografii reporterskich, przy czym prawo zastrzega przy tym obowi?zek zap?acenia ich twórcom odpowiedniego wynagrodzenia.

Zdj?cia w Internecie cz?sto s? publikowane na zasadach licencji Creative Commons. Ma to miejsce chocia?by w Wikipedii. U?ytkownicy takich ?róde? cz?sto wychodz? z b??dnego przekonania, ?e zdj?cia takie nie s? przedmiotem praw autorskich albo obowi?zki w stosunku do nich s? wy??czone, a co za tym idzie – mo?na z nich bez ?adnych zobowi?za? korzysta? i kopiowa? je w dowolny sposób. Tymczasem Creative Commons, podobnie jak wszelkie inne licencje, okre?la sposób wykorzystania zdj?cia. Najcz??ciej jest to obowi?zek zamieszczenia nazwiska autora oraz ?ród?a pochodzenia zdj?cia. Nierzadko przewidziany jest te? obowi?zek zap?aty wynagrodzenia przy wykorzystaniu w ramach dzia?alno?ci gospodarczej lub pozyskiwania z tego tytu?u korzy?ci finansowych.

Warto zwróci? uwag?, ?e regulaminy popularnych portali spo?eczno?ciowych, blogów oraz innych serwisów internetowych pozwalaj?cych na publikowanie i zapisywanie zdj?? na swoich serwerach, cz?sto zak?adaj? wykorzystanie takich zdj?? nieodp?atnie przez prowadz?cych takie serwisy – czy to w reklamie, czy innych swoich us?ugach. Prawo takie nie przys?uguje innym u?ytkownikom portali. Ponadto, ka?dorazowe wykorzystanie zdj?cia, które przedstawia wizerunek osoby, je?li nie jest to tylko cz??? wi?kszej ca?o?ci, np. zdj?cie t?umu, a np. portret – rodzi te? obowi?zek uzyskania zgody od tej osoby na wykorzystanie jej wizerunku.



Przeglądaj artykuły prawnicze