Zgodnie z przepisami o udzielaniu ochrony cudzoziemcom na terytorium RP, post?powanie w sprawie nadania statusu uchod?cy wszczyna si? na wniosek cudzoziemca. Wniosek o nadanie statusu uchod?cy rozpatruje si? równocze?nie jako wniosek o udzielenie ochrony uzupe?niaj?cej. Wnioskodawca sk?ada wniosek o nadanie statusu uchod?cy w imieniu towarzysz?cych mu jego ma?oletnich dzieci, pod warunkiem ?e nie pozostaj? one w zwi?zku ma??e?skim i s? na jego utrzymaniu. Natomiast wnioskodawca mo?e z?o?y? wniosek o nadanie statusu uchod?cy w imieniu towarzysz?cego mu ma??onka pozostaj?cego na jego utrzymaniu i ma?oletnich dzieci ma??onka niepozostaj?cych w zwi?zku ma??e?skim, tylko za zgod? ma??onka wyra?on? na pi?mie. Wyra?enie zgody przez ma??onka uwa?ane jest za udzielenie wnioskodawcy pe?nomocnictwa, w tym tak?e do dzia?ania w imieniu dzieci ma??onka.
Je?eli jednak ma??onek cofnie zgod? na z?o?enie wniosku w jego imieniu, post?powanie w sprawie nadania statusu uchod?cy wobec niego i dzieci tego ma??onka umarza si?. Wniosek o nadanie statusu uchod?cy sk?ada si? na formularzu, który zawiera m.in. dane wnioskodawcy i osoby, w imieniu której wnioskodawca wyst?puje (w zakresie niezb?dnym do przeprowadzenia post?powania w sprawie nadania statusu uchod?cy), okre?lenie kraju pochodzenia wnioskodawcy i osoby, w imieniu której wnioskodawca wyst?puje oraz okre?lenie istotnych zdarze? b?d?cych przyczyn? ubiegania si? o nadanie statusu uchod?cy. Wniosek sk?ada si? do Szefa Urz?du ds. Cudzoziemców za po?rednictwem komendanta oddzia?u Stra?y Granicznej lub komendanta placówki Stra?y Granicznej.
Wszcz?cie post?powania w sprawie nadania statusu uchod?cy powoduje z mocy prawa m. in. uniewa?nienie wizy, wyga?ni?cie decyzji o zobowi?zaniu do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i inne. Zako?czenie post?powania o nadanie statusu uchod?cy mo?e zako?czy? si? w nast?puj?cy sposób, tytu?em przyk?adu: uznaniem wniosku za oczywi?cie bezzasadny, umorzeniem post?powania z powodu niedopuszczalno?ci wniosku, wydaniem decyzji o umorzeniu post?powania, wydaniem decyzji o odmowie nadania statusu uchod?cy i inne. W decyzji o nadaniu wnioskodawcy statusu uchod?cy orzeka si? tak?e o nadaniu statusu uchod?cy osobie, w imieniu której wnioskodawca wyst?puje.
Natomiast w przypadku, gdy wnioskodawcy lub osobie, w imieniu której wnioskodawca wyst?puje, odmawia si? nadania statusu uchod?cy, w decyzji orzeka si? ponadto o udzieleniu: ochrony uzupe?niaj?cej albo zgody na pobyt tolerowany, je?eli nie istniej? okoliczno?ci uzasadniaj?ce udzielenie ochrony uzupe?niaj?cej. Post?powanie w sprawie pozbawienia statusu uchod?cy lub ochrony uzupe?niaj?cej wszczyna si? z urz?du. W post?powaniach tych organ prowadz?cy post?powanie przes?uchuje cudzoziemca w celu wyja?nienia faktów istotnych dla rozstrzygni?cia sprawy. W decyzji o pozbawieniu statusu uchod?cy i w decyzji o pozbawieniu ochrony uzupe?niaj?cej okre?la si? termin, z którym nast?puje utrata tego statusu lub ochrona. Termin ten wyznacza si? przy uwzgl?dnieniu konieczno?ci za?atwienia przez cudzoziemca niezb?dnych spraw osobistych, rodzinnych i maj?tkowych.