Racjonalizacja oznacza dokonywanie drobnych zmian i usprawnie? w szeroko rozumianym procesie produkcji. Projekt racjonalizatorski to ka?de rozwi?zanie nadaj?ce si? do wykorzystanie, a nie b?d?ce wynalazkiem podlegaj?cym opatentowaniu, wzorem u?ytkowym, wzorem przemys?owym lub topografi? uk?adu scalonego. Przedsi?biorcy maj? mo?liwo?? okre?lenia zasad racjonalizacji w przedsi?biorstwie. Warunki przyjmowania projektów racjonalizatorskich przedsi?biorcy mog? okre?li? w ustalanym przez siebie regulaminie racjonalizacji. Stosunki prawne zwi?zane z racjonalizacj? reguluj? akty wewn?trzzak?adowe, okre?lane w ustawie regulaminami. W regulaminie racjonalizacji przedsi?biorca powinien wskaza? m.in. jakie rozwi?zanie uzna? mo?na w przedsi?biorstwie za projekt racjonalizatorski, kto mo?e dokonywa? zg?osze? projektów racjonalizatorskich, a tak?e zasady wynagradzania twórców tych projektów.
Wzorem u?ytkowym natomiast jest rozwi?zanie o charakterze technicznym, które posiada cechy nowo?ci i u?yteczno?ci, a dotyczy kszta?tu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwa?ej postaci. Mog? to by? zatem uchwyty oraz kszta?ty maj?ce znaczenie praktyczne, nie wy??cznie estetyczne. Cecha u?yteczno?ci polega na tym, ?e dane rozwi?zanie pozwala na osi?gni?cie celu maj?cego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów. Cecha nowo?ci oznacza, ?e rozwi?zanie to nie by?o wcze?niej znane stanowi techniki ?wiatowej.
Wzory u?ytkowe chronione s? prawem ochronnym udzielanym przez Urz?d Patentowy RP na dziesi?? lat od zg?oszenia wzoru (po uiszczeniu wskazanej op?aty). Wskaza? nale?y, ?e przez uzyskanie prawa ochronnego, uprawniony nabywa prawo wy??cznego korzystania ze wzoru w sposób zarobkowy lub zawodowy na obszarze Polski. Zakres ochrony okre?lany jest w zastrze?eniach ochronnych zawartych w opisie wzoru, który jest do??czany do wniosku o udzielenie prawa ochronnego wraz z jego rysunkami. Udzielenie prawa ochronnego i jego wpis do w?a?ciwego rejestru stwierdzane jest ?wiadectwem wydawanym przez Urz?d Patentowy. Zg?oszenie wzoru u?ytkowego mo?e obejmowa? tylko jedno rozwi?zanie. Cz??ci? sk?adow? ?wiadectwa ochronnego jest opis ochronny wzoru u?ytkowego obejmuj?cy: opis wzoru, zastrze?enia ochronne oraz rysunki. Taki opis wzoru u?ytkowego b?dzie udost?pniony osobom trzecim i podlega? b?dzie rozpowszechnieniu przez Urz?d Patentowy.
Zg?oszenie wzoru u?ytkowego uwa?a si? za dokonane co do zasady w dniu, w którym wp?yn??o do Urz?du patentowego z zachowaniem formy pisemnej (równie? za pomoc? telefaksu lub w postaci elektronicznej). Dopuszczalne jest, aby na wniosek zg?aszaj?cego Urz?d patentowy wyda? w celu zastrze?enia pierwsze?stwa za granic?, dowód dokonania zg?oszenia wzoru u?ytkowego w Urz?dzie patentowym. Podstaw? jednak sporz?dzenia takiego dowodu pierwsze?stwa b?dzie zg?oszenie, które spe?nia wymagania okre?lone w ustawie.