Ubezw?asnowolnienie ca?kowite polega na pozbawieniu osoby fizycznej zdolno?ci do czynno?ci prawnych. S?d orzeka o ubezw?asnowolnieniu ca?kowitym zarówno w stosunku do osoby pe?noletniej jak i w stosunku do osoby, która nie uko?czy?a 18 roku ?ycia, ale ma co najmniej 13 lat. Nale?y zauwa?y?, ?e nie mo?na ubezw?asnowolni? ca?kowicie osoby poni?ej 13 roku ?ycia, poniewa? osoba taka pozbawiona jest zdolno?ci do czynno?ci prawnych z mocy samego prawa. Ubezw?asnowolnienie ca?kowite mo?e nast?pi? tylko i wy??cznie z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umys?owego i innych zaburze? psychicznych (np. pija?stwa, narkomanii). Czynno?? dokonana przez osob? pozbawion? zdolno?ci do czynno?ci prawnych jest niewa?na, chyba ?e umowa zawarta przez tak? osob? nale?a?a do umów powszechnie zawieranych w drobnych bie??cych sprawach ?ycia codziennego.
Do ubezw?asnowolnienia ca?kowitego osoby powy?ej 13 roku ?ycia dochodzi, gdy osoba ta jest chora psychicznie, dotkni?ta umys?owym niedorozwojem lub innego rodzaju zaburzeniami psychicznymi, przez które nie jest w stanie pokierowa? swoim post?powaniem. Powy?sze przes?anki musz? wyst?pi? ??cznie. Wydanie wyroku w przedmiocie ubezw?asnowolnienia ca?kowitego danej osoby jest fakultatywne, a nie obligatoryjne. Decyduj?ce znaczenie ma bowiem stwierdzenie, czy osoba, która ma zosta? ca?kowicie ubezw?asnowolniona jest w stanie kierowa? swym post?powaniem. Co wa?ne, nie ka?da choroba psychiczna poci?ga za sob? taki sam skutek, poniewa? zale?y to od jej rodzaju, stopnia nasilenia i innych indywidualnych objawów. Nie wystarczy samo podejrzenie zachorowania, gdy? stan niedorozwoju umys?owego musi istnie? tak?e w czasie orzekania przez s?d o ubezw?asnowolnieniu danej osoby.
Ubezw?asnowolnienie mo?e zosta? orzeczone pomimo niestwierdzenia choroby psychicznej, je?eli normalne zachowanie si? chorego ma jedynie charakter przej?ciowy, a choroba ma charakter trwa?y. S?d, rozstrzygaj?c o orzeczeniu wobec danej osoby ubezw?asnowolnienia, winien ponadto rozwa?y? wszystkie okoliczno?ci wyst?puj?ce w sprawie, wzi?? pod uwag? sytuacj? ?yciow? takiej osoby oraz kierowa? si? interesem takiej osoby. Wymagane jest ka?dorazowo uzyskanie opinii bieg?ego lekarza psychiatry lub specjalisty z zakresu neurologii. Nale?y zauwa?y?, ?e orzeczenie ubezw?asnowolnienia nie mo?e mie? na celu jedynie ochrony praw maj?tkowych takiej osoby. Osoba ubezw?asnowolniona ca?kowicie winna pozostawa? pod w?adz? rodzicielsk? jednego lub obojga rodziców, albo winna zosta? oddana pod opiek? opiekuna.
Ustanowienie opieki z urz?du nast?puje w ka?dym przypadku ubezw?asnowolnienia ca?kowitego osoby pe?noletniej po uko?czeniu przez ni? 18 roku ?ycia, jak i po osi?gni?ciu pe?noletnio?ci w skutek zawartego ma??e?stwa przed uko?czeniem 18 lat. Skutkiem ubezw?asnowolnienia ca?kowitego jest zakaz zawierania przez osob? ubezw?asnowolnion? zwi?zku ma??e?skiego; od tej zasady nie ma wyj?tków. Orzeczenie o ubezw?asnowolnieniu ca?kowitym ma charakter konstytutywny i z chwil? jego uprawomocnienia si? powoduje powstanie nowego stanu prawnego. Orzeczenie to nie wywo?uje skutków z moc? wsteczn? (tzw. ex tunc). Jednocze?nie, nale?y zwa?y?, ?e prawomocne postanowienie o ubezw?asnowolnieniu ca?kowitym obowi?zuje a? do jego uchylenia (np. w przypadku, gdy ustan? przyczyny, dla których je orzeczono) lub do zmiany (np. ze wzgl?du na popraw? stanu psychicznego), dokonanej z urz?du lub na wniosek.