Utwór w rozumieniu prawa autorskiego


Utwór, jako dobro intelektualne jest przedmiotem prawa autorskiego. Zdefiniowany mo?e zosta? jako przejaw dzia?alno?ci twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezale?nie od warto?ci, przeznaczenia i sposobu wyra?enia. Utwór posiada indywidualny charakter je?li jest owocem osobistej twórczo?ci autora. Okre?lenie konkretnego wytworu twórczego, jako utworu w rozumieniu prawa autorskiego pozostanie zatem domen? obiektywnej oceny prawnej w zaistnia?ych faktów, a nie b?dzie to kwestia umowna pomi?dzy stronami.

Ustawa wskazuje na przyk?adowe, najcz?stsze formy, jakie przybiera utwór. Mo?e by? to zatem wyra?enie s?owne, symbole matematyczne, znaki graficzne. Utwór mo?e mie? ponadto charakter literacki, publicystyczny, naukowy, kartograficzny oraz mie? posta? programu komputerowego. Innymi formami wyrazu b?d? te? utwory plastyczne, fotograficzne, lutnicze, wzornictwa przemys?owe, architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne, urbanistyczne, muzyczne, s?owno-muzyczne, choreograficzne, pantomimiczne, audiowizualne i filmowe. Katalog ten jest otwarty i wskazuje jedynie na kierunki poszukiwa?. Mo?na zatem za utwór w rozumieniu prawa autorskiego uzna? tak?e np. utwór informatyczny. Ich regulacja jest jednak uszczegó?owiona i nieco odmienna od pozosta?ych.

Podstawow? przes?ank? uznania wytworu cz?owieka za utwór jest u?ycie do jego powstania zdolno?ci twórczych. Oznacza to, ?e utwór powinien by? oryginalny i indywidualny. Dla uzyskania ochrony prawnoautorskiej konieczne b?dzie te? wyodr?bnienie utworu w postaci, która mo?e si? sta? przedmiotem narusze?. Nie jest przy tym konieczne utrwalenie utworu, a wi?c nadanie mu postaci trwa?ej, a nawet jego uko?czenie, je?li tylko odpowiada wspomnianym cechom. Prawo autorskie chroni jedynie sposób wyra?enia, nie b?d? wi?c stanowi? utworu odkrycia, idee, procedury, metody, zasady dzia?ania czy koncepcje matematyczne. Ponadto wy??czone s? na mocy prawa spod definicji utworu akty normatywne lub ich urz?dowe projekty, urz?dowe dokumenty, materia?y, znaki i symbole, opublikowane opisy patentowe lub ochronne, proste informacje prasowe.

Poniewa? przedmiotem prawa autorskiego jest dobro niematerialne, uzna? trzeba, ?e ochron? obj?ty jest sam byt twórczego wyra?enia, niezale?ny od jego zmaterializowanego no?nika (ksi??ki, p?yty). Nie maj? te? dla znaczenia dla samej ochrony takie kwestie, jak przeznaczenie utworu, jego u?yteczno??, warto?? artystyczna, posta?, jako?? czy warto?? materialna. W praktyce utwór rzadko chroniony jest jako ca?o??, poniewa? ewentualne naruszenia dotycz? zazwyczaj pewnych jego cz??ci. Ponadto, w samym utworze najcz??ciej wyst?puj? obok siebie elementy b?d?ce efektem pracy twórczej autora, ale te? i odtwórczej. Nie sposób chroni? zatem temat utworu, problem badawczy, elementy powszechnie wykorzystywane w pracach architektonicznych czy urbanistycznych.

Obowi?zuj?ce prawo kategoryzuje utwory wed?ug ich cech specyficznych, przyznaj?c im z tego tytu?u odpowiednie w?asno?ci prawne. Wyró?ni? zatem mo?na utwory nowe, twórcze opracowania dzie? cudzych, dokonanie wyboru, czy zestawienia innych utworów. Ka?dy taki przejaw twórczo?ci uznany jest za samoistny utwór, po spe?nieniu koniecznych ku temu przes?anek. Oprócz tego mo?na wskaza? utwory samoistne, wspó?autorskie (gdzie istnieje porozumienie pomi?dzy twórcami), utwory zbiorowe oraz zbiory utworów (gdzie takie porozumienie nie jest konieczne), zale?ne (które w sposób istotny wykorzystuj? dzie?o pierwotne), utwory z zapo?yczeniami (z pewnym wykorzystaniem innych utworów).



Przeglądaj artykuły prawnicze