Decentralizacja w?adzy publicznej to proces rozproszenia w?adzy publicznej, który polega na przekazaniu zada? i kompetencji przez centralne organy pa?stwa jednostkom ni?szego rz?du, z jednoczesnym wyposa?eniem ich w uprawnienia do samodzielnego podejmowania decyzji, a tak?e ?rodki finansowe do wykonywania zada? przekazanych do realizacji. Zasada ta nale?y do konstytucyjnych podstaw ustroju pa?stwa. Zagadnienie decentralizacji w?adzy dotyczy nie tylko samorz?du terytorialnego, ale równie? samorz?du zawodowego, gospodarczego. We wszystkich z nich dochodzi do przekazania cz??ci kompetencji przez pa?stwo na rzecz okre?lonego samorz?du, który tworzony jest przy uwzgl?dnieniu wi?zi spo?ecznych, gospodarczych lub kulturowych.
W odniesieniu do samorz?du terytorialnego, Konstytucja stanowi wprost, i? ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizacj? w?adzy publicznej. Konstytucja jednak nie okre?la stopnia ani zakresu tej decentralizacji, wskazuje jedynie, i? zasadniczy podzia? terytorialny pa?stwa - uwzgl?dniaj?cy wi?zi spo?eczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniaj?cy jednostkom terytorialnym zdolno?? wykonywania zada? publicznych, okre?lony zostanie w ustawach szczególnych. Wspólnot? samorz?dow? tworz? wszyscy mieszka?cy zamieszkuj?cy okre?lone jednostki podzia?u terytorialnego. Zatem, cz?onkami wspólnoty samorz?dowej s? nie tylko obywatele, ale równie? cudzoziemcy. Wspólnota samorz?dowa wykonuje zadania publiczne we w?asnym imieniu, z wy??czeniem zada? zastrze?onych dla organów administracji rz?dowej. Wspólnota posiada osobowo?? prawn?, a jej samodzielno?? podlega ochronie prawnej.
Zadania wykonuje na w?asn? odpowiedzialno??. Wspólnota samorz?dowa powstaje z mocy prawa, stanowi zatem przymusowy zwi?zek obywateli, dlatego osoba fizyczna nie mo?e odmówi? przynale?no?ci do zwi?zku samorz?dowego. Równie? organ takiego zwi?zku nie mo?e ze wspólnoty samorz?dowej nikogo wykluczy?. Samorz?d terytorialny uczestniczy w sprawowaniu w?adzy publicznej. Powierzone mu zadania publiczne samorz?d wykonuje w imieniu w?asnym, z wy??czeniem zada? zastrze?onych dla organów administracji rz?dowej. Zadania swoje wykonuje na w?asn? odpowiedzialno??. Dodatkowo, samorz?d terytorialny mo?e tak?e wykonywa? okre?lone zadania zlecone, na podstawie porozumienia z organami administracji rz?dowej.
Cech? charakterystyczn? dla decentralizacji jest to, i? organy dzia?aj?ce na ni?szym szczeblu nie pozostaj? w stosunku hierarchicznego podporz?dkowania do organów szczebla wy?szego. Zatem, dla skutecznego przeprowadzenia procesu decentralizacji w?adzy publicznej musz? by? spe?nione liczne warunki takie jak : wyposa?enie organu ni?szego rz?du we w?asne kompetencje, brak hierarchicznego podporz?dkowania, faktyczna samodzielno?? organu ni?szego stopnia gwarantowana przez przys?uguj?ce mu kompetencje, wskazane ?ród?a finansowania i osobowo?? prawn?. Dodatkowo, samorz?d terytorialny prowadzi samodzieln? polityk? finansow?, a tak?e kadrow?.
Jak ju? wcze?niej zosta?o wskazane, wyró?niamy dwa rodzaje decentralizacji terytorialn?, czyli samorz?d terytorialny oraz rzeczow?. Samorz?d terytorialny jest trójszczeblowy i sk?ada si? z gmin, powiatów oraz województw. Decentralizacja rzeczowa polega natomiast na powierzeniu okre?lonym, samodzielnym organom zarz?dzania pewnymi sprawami. Przyk?adem tego rodzaju decentralizacji jest samorz?d zawodowy i gospodarczy, który wykonuje swoje zadania na w?asny rachunek, we w?asnym imieniu, ale i na w?asn? odpowiedzialno??. Samorz?d zawodowy jest tworzony tylko i wy??cznie w drodze ustawy. Zrzesza osoby wykonuj?ce zawody zaufania publicznego, takie jak m.in. adwokat, radca prawny, notariusz, lekarz. Samorz?d zawodowy sprawuje piecz? nad nale?ytym wykonywaniem tych zawodów, w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Samorz?dy te nie mog? narusza? wolno?ci wykonywania zawodu ani ogranicza? wolno?ci podejmowania dzia?alno?ci gospodarczej.