Wadliwo?? o?wiadczenia woli dokonanego pod wp?ywem gro?by


Przez wady o?wiadczenia woli rozumie si? pewne wskazane przez ustaw? stany psychiki lub wiedzy cz?owieka, które towarzysz? sk?adaniu o?wiadcze? woli, a wp?ywaj? na niewa?no?? czynno?ci prawnej. Zgodnie z prawem cywilnym do wad o?wiadczenia woli zalicza si?: stan wy??czaj?cy ?wiadome albo swobodne powzi?cie decyzji i wyra?enie woli, pozorno??, b??d, podst?p oraz gro?b?. Jest to katalog zamkni?ty, co oznacza, i? organy orzekaj?ce nie s? uprawnione do poszerzania tego katalogu wad. W ?wietle przepisów prawa cywilnego osoba, która z?o?y?a o?wiadczenie woli pod wp?ywem bezprawnej gro?by drugiej strony lub osoby trzeciej, mo?e uchyli? si? od skutków prawnych swego o?wiadczenia, je?eli z okoliczno?ci wynika, i? mog?a si? obawia?, i? jej samej lub innej osobie grozi powa?ne niebezpiecze?stwo osobiste lub maj?tkowe. Oznacza to, i? na gro?b? mo?na powo?a? si?, je?li zostan? spe?nione nast?puj?ce przes?anki.

Po pierwsze, gro?ba musi by? bezprawna oraz powa?na. Po drugie – musi prowadzi? do wymuszenia danego o?wiadczenia woli. Po trzecie – musi zosta? skierowana przeciwko dobrom osobistym lub maj?tkowym osoby zagro?onej lub innej osoby. Po czwarte – musi pochodzi? od osoby, której zale?y na danym o?wiadczeniu woli albo od osoby trzeciej (nawet gdy strona zainteresowana nie wie o gro?bie). Osoba zagro?ona gro?b? znajduje si? zatem w sytuacji przymusowej – jest to tzw. przymus psychiczny (nie wy??cza on jednak woli osoby i nie stwarza przymusu fizycznego). Nie mo?na bowiem powiedzie?, i? osoba zagro?ona pozbawiona jest mo?liwo?ci wyboru (mo?e bowiem albo dokona? ??danej czynno?ci prawnej albo narazi? si? na realizacj? gro?by). Gro?ba jest bezprawna w dwóch sytuacjach: gdy gro??cy zapowiada u?ycie ?rodka zabronionego przez prawo (np. grozi pobiciem, podpaleniem, porwaniem itp.) oraz gdy gro??cy zapowiada u?ycie ?rodka dozwolonego, którego jednak nie powinno stosowa? si? w celu sk?onienia osoby do z?o?enia o?wiadczenia woli. Gro?ba jest powa?na, je?eli sk?adaj?cy o?wiadczenie woli pod jej wp?ywem móg? obawia? si?, i? jemu samemu albo innej osobie grozi istotne niebezpiecze?stwo osobiste lub maj?tkowe. Oznacza to, i? w ?wiadomo?ci osoby, której gro?ono, musi istnie? subiektywne odczucie realno?ci gro?by (spe?nienie okre?lonej gro?by osoba ta musi uwa?a? za pewne lub wysoce prawdopodobne). Subiektywne odczucie musi mie? ponadto uzasadnienie w obiektywnych okoliczno?ciach towarzysz?cych gro?bie. Mi?dzy gro?b? a z?o?onym o?wiadczeniem musi istnie? zwi?zek przyczynowy.

O?wiadczenie woli z?o?one pod wp?ywem gro?by nie jest bezwzgl?dnie niewa?ne. Natomiast gro?ba stanowi podstaw? do uchylenia si? od skutków prawnych takiego wadliwie z?o?onego o?wiadczenia woli. Osoba, która z?o?y?a o?wiadczenie woli pod wp?ywem gro?by mo?e si? uchyli? od jego skutków prawnych poprzez z?o?enie kolejnego o?wiadczenia woli. Takie o?wiadczenie woli powinno zosta? z?o?one z formie pisemnej, zastrze?onej tylko dla celów dowodowych (ad probationem). O?wiadczenie takie sk?ada si? drugiej stronie czynno?ci prawnej, a w razie jej braku – osobie zainteresowanej skutkami czynno?ci prawnej. Uprawnienie uchylenia si? od skutków prawnych wadliwego o?wiadczenia woli wygasa z up?ywem rocznego terminu, który liczony jest od chwili, gdy stan obawy usta?. Uchylenie si? od skutków prawnych o?wiadczenia woli z?o?onego pod wp?ywem gro?by prowadzi do wyga?ni?cia wszystkich konsekwencji prawnych od chwili z?o?enia wadliwego o?wiadczenia woli (tj. z moc? wsteczn?, ex tunc).



Przeglądaj artykuły prawnicze