Rodzaje testamentów szczególnych


W prawie spadkowym wyró?nia si? dwie grupy testamentów: zwyk?e oraz szczególne. Do testamentów zwyk?ych zalicza si?: testament holograficzny, testament notarialny oraz testament allograficzny. Natomiast w?ród testamentów szczególnych wyró?nia si?: testament ustny, testament sporz?dzony na polskim statku morskim lub powietrznym oraz testament wojskowy. Testamenty zwyk?e mog? by? sporz?dzone w ka?dej chwili przez osob? maj?c? zdolno?? testowania (osob? pe?noletni?, która nie jest ubezw?asnowolniona). S? one skuteczne niezale?nie od tego, ile czasu min??o od ich sporz?dzenia do otwarcia spadku (pod warunkiem, ?e spadkodawca nie odwo?a? testamentu). Natomiast testamenty szczególne mog? zosta? sporz?dzone tylko w wyj?tkowych okoliczno?ciach. Ponadto ich wa?no?? jest ograniczona up?ywem czasu. Zgodnie bowiem z przepisami prawa spadkowego testament szczególny traci moc z up?ywem sze?ciu miesi?cy od ustania okoliczno?ci, które uzasadnia?y niezachowanie formy testamentu zwyk?ego, chyba ?e spadkodawca zmar? przed up?ywem tego terminu.

Testament ustny mo?e zosta? sporz?dzony, je?eli istnieje obawa rych?ej ?mierci spadkodawcy albo je?eli wskutek szczególnych okoliczno?ci zachowanie zwyk?ej formy testamentu jest niemo?liwe lub bardzo utrudnione. Obawa rych?ej ?mierci spadkodawcy musi by? oceniana nie tylko na podstawie subiektywnego odczucia spadkodawcy, ale tak?e wed?ug obiektywnych kryteriów. Obawa taka musi wyst?powa? w chwili sporz?dzania testamentu. Natomiast do okoliczno?ci, które uniemo?liwiaj? b?d? znacznie utrudniaj? zachowanie zwyk?ej formy testamentu mo?na zaliczy? np. powód?, stan wojenny, kl?sk? ?ywio?ow?, z?y stan zdrowia spadkodawcy itp. Testament ustny sporz?dza si? w ten sposób, i? spadkodawca o?wiadcza ostatni? wol? ustnie przy jednoczesnej obecno?ci co najmniej trzech ?wiadków. Mniejsza liczba ?wiadków powoduje niewa?no?? testamentu (wi?ksza nie ma znaczenia dla jego wa?no?ci). Przepisy prawa spadkowego wskazuj? dwa sposoby stwierdzenia tre?ci testamentu ustnego. Po pierwsze – tre?? testamentu ustnego mo?e by? stwierdzona w ten sposób, ?e jeden ze ?wiadków albo osoba trzecia spisze o?wiadczenie spadkodawcy przed up?ywem roku od jego z?o?enia, z podaniem miejsca i daty o?wiadczenia oraz miejsca i daty sporz?dzenia pisma, a pismo to podpisz? spadkodawca i dwaj ?wiadkowie albo wszyscy ?wiadkowie. Po drugie – gdy tre?? testamentu ustnego nie zosta?a w powy?szy sposób stwierdzona, mo?na j? w ci?gu sze?ciu miesi?cy od dnia otwarcia spadku stwierdzi? przez zgodne zeznania ?wiadków z?o?one przed s?dem. Je?eli przes?uchanie jednego ze ?wiadków nie jest mo?liwe lub napotyka trudne do przezwyci??enia przeszkody, s?d mo?e poprzesta? na zgodnych zeznaniach dwóch ?wiadków. W sytuacji, gdy up?yn? powy?sze terminy, a tre?? testamentu nie zostanie stwierdzona, testament b?dzie wa?ny, ale bezskuteczny.

Podró? statkiem morskim lub powietrznym poci?ga za sob? pewne niebezpiecze?stwo, st?d mo?liwo?? skorzystania z tej szczególnej formy testamentu. I tak, testament sporz?dza si? przed dowódc? statku lub jego zast?pc? w ten sposób, ?e spadkodawca o?wiadcza sw? wol? dowódcy statku lub jego zast?pcy w obecno?ci dwóch ?wiadków. Dowódca statku lub jego zast?pca spisuje wol? spadkodawcy, podaj?c dat? jej spisania, i pismo to w obecno?ci ?wiadków odczytuje spadkodawcy. Nast?pnie pismo to podpisuj? spadkodawca, ?wiadkowie oraz dowódca statku lub jego zast?pca. Je?eli spadkodawca nie mo?e podpisa? pisma, nale?y w pi?mie poda? przyczyn? braku podpisu spadkodawcy. Je?eli zachowanie tej formy nie jest mo?liwe, mo?na sporz?dzi? testament ustny (np. je?eli dowódca i jego zast?pca nie mog? przyj?? o?wiadczenia spadkodawcy). Testament na statku morskim lub powietrznym mog? te? sporz?dzi? osoby nieme, g?uche i g?uchonieme.

Testament wojskowy mo?e by? sporz?dzony tylko w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli. Testamenty wojskowe mog? sporz?dza?:  ?o?nierze Si? Zbrojnych pe?ni?cy czynn? s?u?b? wojskow?, pracownicy cywilni zatrudnieni w Si?ach Zbrojnych, osoby cywilne towarzysz?ce Si?om Zbrojnym (np. cz?onkowie personelu Polskiego Czerwonego Krzy?a, duszpasterze itp.). Przewiduje si? trzy formy podstawowe sporz?dzenia testamentu wojskowego oraz jedn? form? szczególn?. Formy podstawowe testamentu wojskowego przypominaj? testament allograficzny (oczywi?cie ze zmianami). Natomiast forma szczególna testamentu wojskowego polega na tym, ?e spadkodawca mo?e o?wiadczy? sw? ostatni? wol? ustnie wobec dwóch ?wiadków, cho?by niejednocze?nie obecnych. Zastosowanie tej formy szczególnej mo?e mie? miejsce  w razie obawy rych?ej ?mierci spadkodawcy wskutek odniesionych ran lub choroby albo je?eli wskutek szczególnych okoliczno?ci zachowanie zwyk?ej formy testamentu jest niemo?liwe lub bardzo utrudnione.



Przeglądaj artykuły prawnicze