System i hierarchia aktów prawnych w Polsce


Akt prawny zawiera normy prawne, które zosta? ustanowione przez upowa?nione organy administracji pa?stwowej. Wszystkie akty prawne tworz? system prawny, który jest hierarchicznie uporz?dkowany, a akty go tworz?ce s? wzajemnie ze sob? powi?zane. Owo uporz?dkowanie mo?e by? oparte na kryterium podmiotu prawodawczego lub rodzaju aktu prawnego. W?ród ?róde? powszechnie obowi?zuj?cego prawa Konstytucja RP wyró?nia: Konstytucj?, ratyfikowane umowy mi?dzynarodowe, ustawy i rozporz?dzenia. Ponadto stanowi, ?e akty prawa miejscowego s? tak?e ?ród?ami prawa powszechnie obowi?zuj?cego, ale tylko na obszarze dzia?ania organów, które je ustanowi?y. Niepisanymi ?ród?ami prawa s? tak?e zasady wspó??ycia spo?ecznego i zwyczaje. Jednocze?nie, aby akty prawne wesz?y w ?ycie musz? by? og?oszone. Konstytucja jest ustaw? zasadnicz?, która zajmuje naczelne miejsce w hierarchii aktów prawnych.

Wszystkie pozosta?e akty ustawodawcze nie mog? by? z ni? sprzeczne. Uchwalenie, jak i wprowadzenie zmian, wymaga wyra?enia przez Sejm zgody wi?kszo?ci? co najmniej 2/3 g?osów w obecno?ci co najmniej po?owy ustawowej liczby pos?ów oraz przez Senat bezwzgl?dn? wi?kszo?ci? g?osów w obecno?ci co najmniej po?owy ustawowej liczby senatorów. Przepisy zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stosuje si? bezpo?rednio, chyba ?e akt ten stanowi inaczej. Umowa mi?dzynarodowa ratyfikowana za uprzedni? (wcze?niejsz?) zgod? wyra?on? w ustawie jest og?aszana w trybie wymaganym dla ustaw. Po jej og?oszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej stanowi cz??? krajowego porz?dku prawnego, jest bezpo?rednio stosowana i ma pierwsze?stwo przed ustaw?. Umowa mi?dzynarodowa, w drodze której Rzeczypospolita Polska ma przekaza? organizacji lub organowi mi?dzynarodowemu kompetencje organów w?adzy pa?stwowej w niektórych sprawach, uchwalana jest przez Sejm wi?kszo?ci? 2/3 g?osów w obecno?ci co najmniej po?owy ustawowej liczby pos?ów oraz przez Senat w taki sam sposób. Zgoda mo?e by? tak?e udzielona w drodze referendum ogólnokrajowego.

Uchwa?? w sprawie sposobu wyra?enia zgody podejmuje Sejm bezwzgl?dn? wi?kszo?ci? g?osów w obecno?ci co najmniej po?owy ustawowej liczby pos?ów. Ustawa jest aktem normatywnym, który jest uchwalany przez Sejm przy udziale Senatu. Inicjatyw? ustawodawcz? posiada Prezydent, Senat, Rada Ministrów, komisja sejmowa, grupa 15 pos?ów lub 100 tysi?cy obywateli maj?cych prawo wybierania do Sejmu. Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach oraz podlega g?osowaniu. Nast?pnie, ustawa przekazywana jest do Senatu, który ma 30 dni na odrzucenie lub zaproponowanie Sejmowi dokonania zmian w ustawie i wówczas ustawa wraca do Sejmu. Senat mo?e tak?e j? przyj??, wówczas ustawa trafia do Prezydenta, który j? podpisuje i zarz?dza jej og?oszenie. Prezydent ma prawo do wyst?pienia do Trybuna?u Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodno?ci ustawy z Konstytucj?, mo?e tak?e przekaza? ustaw? Sejmowi do ponownego rozpatrzenia.

Rozporz?dzenia z moc? ustawy mog? by? wydawane tylko i wy??cznie w okresie trwania stanu nadzwyczajnego, a mianowicie podczas stanu wojennego, gdy Sejm nie mo?e zebra? si? na posiedzenie. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, jest uprawniony do wydawania rozporz?dze? w tym przedmiocie. Natomiast, rozporz?dzenia wydawane s? przez organy, które posiadaj? szczegó?owe upowa?nienie z mocy ustawy do ich wydawania. Ponadto, s? stanowione w celu wykonania ustawy. Organ upowa?niony nie mo?e przekaza? takiej kompetencji innemu organowi (tzw. zakaz subdelegacji). Wyró?nia si? tak?e uchwa?y i zarz?dzenia, które maj? charakter wewn?trzny i obowi?zuj? jedynie jednostki organizacyjne podleg?e organowi, który je wyda?. Z kolei akty prawa miejscowego wydawane s? przez organy samorz?du terytorialnego oraz terenowe organy administracji rz?dowej na podstawie i w granicach upowa?nie? zawartych w ustawie. Akty te obowi?zuj? tylko na obszarze dzia?ania organów, które je wyda?y.



Przeglądaj artykuły prawnicze