Dozwolony u?ytek jest ograniczeniem monopolu przys?uguj?cego w?a?cicielowi praw autorskich odno?nie tych?e praw, poprzez ustawowe zezwolenie na korzystanie z rozpowszechnionych utworów w okre?lonym zakresie bez wymogu uzyskiwania zgody posiadacza praw. Cz?sto stosowane dla okre?lenia tej instytucji jest tak?e poj?cie z anglosaskiego systemu prawa fair use.
Przyj?ty w Polsce model dozwolonego u?ytku utworów chronionych prawem autorskim opiera si? na kazuistycznym wymienieniu jego postaci. Dozwolony u?ytek pojawia si? w dwóch znaczeniach tego poj?cia jako u?ytek prywatny (inaczej: osobisty) oraz publiczny. Pierwszy rodzaj uregulowany jest tylko w dwóch przepisach ustawy, które reguluj? takie korzystanie z dzie?a, które s?u?y? ma w?asnym, osobistym potrzebom. Przes?ank? mo?liwo?ci skorzystania z tej instytucji jest uprzednie rozpowszechnienie dzie?a, które polega na jego udost?pnieniu szerszej publiczno?ci za przyzwoleniem twórcy. Dozwolony u?ytek prywatny pozawala ka?dej osobie fizycznej na dowoln? form? korzystania, w tym tak?e zwielokrotniania utworu rozpowszechnionego. Zakres takiego korzystania ograniczony jest do u?ytku osobistego, który rozumiany jest jako zawieraj?cy w sobie równie? kr?g osób pozostaj?cych w zwi?zku osobistym z korzystaj?cym. B?d? to wi?zy krwi, powinowactwo, ale równie? osoby pozostaj?ce w stosunkach towarzyskich. Nie mo?na powo?a? si? na t? instytucj? w przypadku korzystania z programów komputerowych, elektronicznych baz danych (o ile spe?niaj? cechy utworu), budowy wed?ug cudzego utworu architektonicznego.
Dozwolonym u?ytkiem publicznym obj?te s? natomiast dzie?a, których warto?? spo?eczna uznana jest z ró?nych powodów za donios?? i s?u?y? ma realizacji celów kulturotwórczych, informacyjnych, edukacyjnych czy naukowych. Sytuacje, w których dozwolony u?ytek publiczny znajdzie zastosowanie, mieszcz? si? w nast?puj?cych kategoriach: nadawczej, informacyjnej, naukowo-dokumentacyjnej, zwi?zanej z wydarzeniami publicznymi, zwi?zanej z propagowaniem utworów plastycznych oraz innej, w której mie?ci? si? b?d? sytuacje zwi?zane np. z popraw? sytuacji osób niepe?nosprawnych czy bezpiecze?stwem publicznym.
Z tytu?u wykorzystania dzia?a w ramach dozwolonego u?ytku publicznego, co do zasady nie przys?uguje wynagrodzenie, jednak?e interesy podmiotu praw autorskich zosta?y w pewien sposób zabezpieczone. W pierwszej kolejno?ci istnieje obowi?zek wymienienia twórcy oraz ?ród?a. Ponadto zakazane jest naruszanie normalnego korzystania utworu i godzenie przez to w s?uszne interesy twórcy. Dok?adne zdefiniowanie powy?szych przes?anek jest oczywi?cie zale?ne od rodzaju utworu oraz innych okoliczno?ci jego u?ycia. Rozpatrywane b?d? zatem zawsze odno?nie konkretnego przypadku zastosowania. W pewnych sytuacjach wynagrodzenie z tytu?u dozwolonego u?ytku jednak?e twórcy przys?uguje. B?d? to niektóre postacie przedruku, wykorzystanie dzie?a w antologii, podr?czniku czy wypisie, odp?atne udost?pnianie fragmentów dzie? przez o?rodki informacji i dokumentacji oraz publikacja utworu w encyklopedii lub atlasie. Za szczególn? form? wynagrodzenia uznaje si? tak?e op?aty pobierane przez organizacje zbiorowego zarz?dzania prawami autorskimi. Obowi?zek ich ponoszenia le?y na producentach i importerach magnetofonów, kserokopiarek, skanerów oraz czystych no?ników s?u??cych do utrwalania utworów. Przyjmuje si? te?, ?e eksploatacja utworu przez w ramach dozwolonego u?ytku nie powinna mie? na celu uzyskiwania korzy?ci maj?tkowych z tego tytu?u.