Licencja przymusowa jest rzadko stosowanym w praktyce instrumentem, dzi?ki któremu wy??czone w normalnych warunkach prawo do wynalazku udost?pniane jest przymusowo innym podmiotom, ni? pierwotnie uprawniony. Dzieje si? to w trzech przypadkach. Pierwszym jest sytuacja zagro?enia bezpiecze?stwa pa?stwa, przede wszystkim w dziedzinach obronno?ci, porz?dku publicznego, ochrony ?ycia i zdrowia ludzi, a tak?e ochrony ?rodowiska naturalnego, je?li okre?lony wynalazek mo?e takie niebezpiecze?stwo oddali?. Drugi przypadek to nadu?ycie patentu, szerzej omówiony ni?ej, a trzeci powstaje, gdy uprawniony z patentu wcze?niejszego nie zgadza si? na udzielenie licencji temu, kto chce wykorzystywa? go tylko do korzystania z w?asnego patentu pó?niejszego (patentu zale?nego). Dodatkowymi przes?ankami w trzecim przypadku s?: konieczno?? zaspokojenia potrzeb rynku krajowego, a tak?e stwierdzenie, ?e wprowadzi to istotny post?p techniczny o powa?nym znaczeniu gospodarczym. Licencja taka jest nazywana licencj? wzajemn?.
Nadu?yciem prawa jest przede wszystkim sytuacja, w której uprawniony nie dopuszcza do stosowania wynalazku przez osoby trzecie, a wymaga tego interes publiczny (np. wyrób jest niedost?pny spo?ecze?stwu w dostatecznej ilo?ci lub jako?ci), je?li nast?puje to w czasie pó?niejszym ni? trzy lata po udzieleniu patentu. Szans? uzyskania licencji przymusowej maj? tylko ci, którzy wcze?niej próbowali uzyska? j? w podstawowej procedurze. Takie ograniczenie nie wyst?puje w przypadku zagro?enia bezpiecze?stwa pa?stwa albo po og?oszeniu przez Urz?d Patentowy w Wiadomo?ciach Urz?du Patentowego o mo?liwo?ci ubiegania si? o ni? w przypadku nadu?ycia patentu, o ile zg?oszenie nie zosta?o z?o?one pó?niej ni? rok po takim og?oszeniu. Nie jest tak?e przeszkod? w uzyskaniu licencji zwyk?ej niemo?liwo?? kompromisowego wynegocjowania jej warunków.
Licencja przymusowa jest w ka?dym przypadku licencj? niewy??czn? (czyli mo?na j? przyzna? wielu niezale?nym od siebie podmiotom) oraz odp?atn?. Urz?d Patentowy okre?la czas trwania licencji przymusowej oraz jej zakres, szczegó?owe warunki wykonywania i wysoko?? op?aty licencyjnej, okre?lonej w oparciu o ceny rynkowe. W przypadkach szczególnie uzasadnionych decyzja o udzieleniu licencji przymusowej mo?e zosta? zmieniona na wniosek uprawnionego po up?ywie co najmniej dwóch lat od jej wydania. Tak?e na wniosek licencje takie s? wpisywane do rejestru patentowego.