Czym jest wymóg indywidualnego charakteru utworu


Przedmiotem prawa autorskiego jest taki przejaw dzia?alno?ci twórczej cz?owieka, który posiada indywidualny charakter oraz zosta? ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezale?nie od warto?ci, przeznaczenia i sposobu swojego wyra?enia. Tym samym utwór, aby by? przedmiotem ochrony prawnoautorskiej, musi posiada? cech? indywidualno?ci, przejaw dzia?alno?ci twórczej, a nie odtwórczej. Poniewa? okre?lenie „indywidualny charakter”, znajduj?ce si? w ustawowej definicji utworu nie jest w systemie prawa doprecyzowane, do jego zrozumienia konieczne jest odniesienie si? do dorobku orzeczniczego s?dów polskich, ale i zagranicznych z uwagi na szerokie umi?dzynarodowienie prawa autorskiego, a tak?e do naukowego dorobku teoretyków prawa.

Zastrze?enie indywidualno?ci odnosi? si? powinno zarówno do samego procesu twórczego, jak równie? jego owocu w postaci utworu. Utwór powinien by? zatem rezultatem procesów psychicznych zachodz?cych u twórcy, a tak?e posiada? cech? nowo?ci do przejawów tych dzia?a?. Nowo?? nie powinno by? jednak?e rozumiana bardzo w?sko, a wr?cz przeciwnie – je?li dzie?a nie mo?na uzna? za ca?kowicie odtwórcze, trzeba przypisa? mu w tym zakresie cech? nowo?ci. Mo?na wyró?ni? tak?e cech? nowo?ci subiektywnej, a wi?c oryginalno?ci zwi?zanej z osob? samego twórcy. Indywidualno?? mo?na rozumie? zatem dwojako. Po pierwsze, jako swego rodzaju statystyczn? unikalno??, a wi?c nik?e prawdopodobie?stwo powstania identycznego czy bardzo podobnego utworu. Po drugie, jako oryginalny owoc pracy twórczej autora, który przy jego tworzeniu wykorzystuje jedynie w?asne procesy my?lowe.

Problematyczne jest przy tym ustalenie, które elementy utworu powinny spe?nia? cech? indywidualno?ci. Cz?sto mo?na by j? przypisa? odkryciom, ideom, procedurom, metodom czy zasadom dzia?ania i koncepcjom matematycznym, jako tworom niematerialnym bardzo ogólnym, które jednak?e stanowi? podstaw? do powstania utworu. Te elementy jednak?e nie s? chronione prawem autorskim. Tym samym przyjmuje si?, ?e to nie poszczególne elementy maj? odpowiada? warunkowi indywidualno?ci, ale sam utwór – jako ca?o??. Pami?ta? równie? trzeba, ?e twórczo?? czy indywidualno?? przypisywana jest równie? takim dzia?aniom, jak dobór, uk?ad czy zestawienie utworów lub ich fragmentów. Istotne jest równie?, ?e pomimo mo?liwo?ci istnienia cechy indywidualno?ci w takich dzie?ach, jak akty normatywne i ich urz?dowe projekty, urz?dowe dokumenty, materia?y, znaki, symbole, opublikowane opisy patentowe i ochronne czy proste wiadomo?ci prasowe, nie b?d? korzysta? z ochrony prawnoautorskiej.

Uelastycznienie prawa autorskiego, poprzez niedookre?lenie pewnych poj??, w tym tak istotnych dla zdefiniowania utworu, jak jego cecha indywidualno?ci, s?u?y? ma przede wszystkim elastyczno?ci prawa. Jest to szczególnie istotne dla takich ga??zi, jak prawo autorskie ze wzgl?du na szybko post?puj?cy rozwój technologiczny, globalizacj? stosunków prawnych, wci?? nowo powstaj?ce formy dzia?alno?ci twórczej cz?owieka – wszystko to powoduje, ?e sztywne uj?cie definicji prawnych w przepisach prawa skutkowa?oby jego nieadekwatno?ci? do realnie zachodz?cych stosunków spo?ecznych i gospodarczych.



Przeglądaj artykuły prawnicze