Kontrakt terminowy jest jednym z instrumentów pochodnych, czyli takich które powi?zane s? z jakim? instrumentem bazowym (np. akcjami, walutami). Szczegó?owa charakterystyka instrumentów pochodnych opisana jest oddzielnie. Sam kontrakt terminowy jest umow? mi?dzy dwiema stronami (najcz??ciej inwestorami), której przedmiotem jest transakcja kupna sprzeda?y okre?lonej liczy instrumentu bazowego. Trzy najwa?niejsze postanowienia takiej umowy to ustalenie ilo?ci transferowanego instrumentu, okre?lenie ceny za tak? transakcj? (tzw. cena dostawy albo cena kontraktu) oraz dok?adnej daty, w jakiej kontrakt ma by? wykonany (tzw. termin wyga?ni?cia kontraktu, termin dostawy). Stronami takiego kontraktu s? kupuj?cy kontrakt, o którym mówi si?, ?e zajmuje pozycj? d?ug? w tym kontrakcie oraz sprzedaj?cy kontrakt, o którym mówi si?, ?e zajmuje pozycj? krótk?.
W praktyce wyst?puj? g?ównie dwa rodzaje kontraktów terminowych, zwane kontraktami terminowymi forward oraz kontraktami terminowymi futures. Pierwszy rodzaj kontraktów charakteryzuje si? tym, ?e wyst?puj? one poza gie?d?, a jedn? ze stron jest zazwyczaj bank. Rozliczenie takiego kontraktu dokonywane jest w terminie realizacji, a jego cena mo?e podlega? negocjacji. Stosuje si? je najcz??ciej w celu zabezpieczenia przed ryzykiem zmiany warto?ci instrumentu bazowego. Nie wyst?puje tutaj standaryzacja kontraktów, a wi?c wszystkie warunki mog? podlega? indywidualnym negocjacjom. Natomiast kontrakt terminowy futures wyst?puje na gie?dzie, gdzie jedna ze stron sk?ada zlecenie kupna, a druga zlecenie sprzeda?y. Strony ustalaj? cen?, a pozosta?e warunki, takie jak ilo?? instrumentu bazowego oraz termin realizacji ustala gie?da. Kontrakty futures s? bardziej standaryzowane ni? kontrakty forward w obrocie wyst?puj? kontrakty z identyczn? specyfikacj?, czyli opiewaj?ce na tak? sam? kwot?, tak? sam? ilo?? instrumentu bazowego oraz taki sam termin wyga?ni?cia kontraktu. Kupuj?cy i sprzedaj?cy mog? czeka? a? do terminu wyga?ni?cia lub zamkn?? pozycj? przed tym terminem (czyli dokona? transakcji odwrotnej).
Ciekaw? konstrukcj? maj? równie? kontrakty na indeksy gie?dowe. Tutaj wyst?puje rozliczenie pieni??ne, które polega na tym, ?e jedna ze stron p?aci drugiej okre?lon? kwot? wynikaj?c? z ró?nicy warto?ci indeksu (np. WIG20) przewidzianej w kontrakcie a jego aktualn? warto?ci? rynkow?. Na Gie?dzie Papierów Warto?ciowych prócz kontraktów na indeks WIG20 notowane s? równie? kontrakty na indeks MIDWIG (który odzwierciedla stan koniunktury ?rednich spó?ek gie?dowych), kontrakty na kurs dolara, na kurs euro oraz na akcje spó?ek. Kurs kontraktu terminowego podawany jest w punktach. Cen? kontraktu ustala si? mno??c liczb? punktów przez 10 z?otych.
Kontrakty wyst?puj? w obrocie w tzw. seriach, czyli grupach kontraktów, które maj? taki sam termin wykonania. Wyst?puj? serie marcowe, czerwcowe, wrze?niowe i grudniowe. Termin realizacji wypada w trzeci pi?tek ka?dego z wymienionych w zdaniu poprzednim miesi?cy. Mo?liwo?? zysku jest przy kontraktach terminowych znacznie wy?sza ni? w przypadku kupna akcji. Odpowiednio ryzyko straty jest proporcjonalnie wy?sze ni? inwestycja w akcje. Jest to rezultatem tzw. efektu d?wigni, gdy? kwot? jak? trzeba zainwestowa? w kontrakt terminowy stanowi depozyt zabezpieczaj?cy w wysoko?ci ok. 10%, a wi?c tylko cz??? kwoty jaka jest potrzebna do dokonania transakcji. Szczegó?owe wysoko?ci warto?ci depozytów ustala Krajowy Depozyt Papierów Warto?ciowych.