Opcje s? instrumentami pochodnymi, czyli takimi, których warto?? zale?y od warto?ci innego instrumentu finansowego (tzw. instrumentu bazowego, na przyk?ad akcji, waluty). Jest to instrument asymetryczny, co oznacza, ?e jedna ze stron opcji jest wy??cznie zobowi?zana, natomiast druga jest wy??cznie uprawniona. Jak sama nazwa wskazuje jedn? z jego cech jest swoboda wykonania lub niewykonania opcji przez podmiot uprawniony we w?a?ciwym czasie.
Istniej? dwa podstawowe rodzaje opcji: kupna (zwana opcj? call) i sprzeda?y (zwana opcj? put). Ta pierwsza daje prawo kupna okre?lonej ilo?ci instrumentu bazowego w okre?lonym terminie po okre?lonej cenie. Natomiast druga daje prawo sprzeda?y okre?lonej ilo?ci instrumentu bazowego w okre?lonym terminie po ustalonej z góry cenie. W umowie opcji nale?y okre?li? przynajmniej trzy podstawowe warunki. Pierwszym z nich jest liczba instrumentu bazowego obj?tego, drugim cena po jakiej transakcja ma by? wykonana (tzw. cena wykonania), a trzecim termin wyga?ni?cia opcji, po którym opcja traci wa?no??, a w którym nale?y wykona? prawa z niej przys?uguj?ce. W zwi?zku z warunkiem trzecim wyró?nia si? 2 typy opcji ameryka?skie (mog? by? wykonane w dowolnie wybranym dniu przed dniem wyga?ni?cia) i europejskie (które mog? by? wykonane tylko w dniu wyga?ni?cia).
Instrument pochodny jakim jest opcja jest prawem, które nie musi by? wykonane. Gdy up?ynie termin wyga?ni?cia opcja staje si? niewa?na i nie mo?na jej wykona?. Opcje, podobnie jak kontrakty terminowe, mog? przybra? form? fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego lub tylko rozliczenia pieni??nego (wyst?puje przy opcjach na indeksy gie?dowe). W takim przypadku zyskiem lub strat? jest ró?nica mi?dzy warto?ci? instrumentu bazowego a cen? wykonania. Opcj? kupna oraz opcj? sprzeda?y rz?dz? ró?ne zasady ich wykonania. Pierwsza z nich jest wykonywana tylko wtedy, gdy cena jej instrumentu bazowego w momencie wykonania jest wy?sza od ceny wykonania. Natomiast w opcja sprzeda?y jest wykonywana tylko wtedy, gdy cena instrumentu bazowego jest ni?sza od ceny wykonania.
Opcje spe?niaj? funkcj? zabezpieczaj?c? oraz spekulacyjn?. Przy opcji kupna funkcja zabezpieczaj?ca polega na ustaleniu sta?ej ceny, po jakiej zostanie nabyta okre?lona ilo?? instrumentu pochodnego, dzi?ki czemu mo?na si? uchroni? przez wzrostem jego warto?ci. Natomiast funkcja spekulacyjna przy opcji kupna opiera si? na za?o?eniu, ?e cena instrumentu bazowego b?dzie ros?a, a wi?c kupuj?c w terminie wykonania ten instrument po cenie ni?szej ni? rynkowa mo?na zarobi? na takiej transakcji. Przy opcji sprzeda?y funkcja zabezpieczaj?ca polega na uchronieniu si? od spadków warto?ci instrumentu bazowego. Funkcja spekulacyjna przy tej opcji opiera si? na za?o?eniu, ?e cena instrumentu finansowego spadnie, a posiadacz opcji w terminie wykonania b?dzie móg? go sprzeda? po cenie wykonania, wy?szej od ceny rynkowej.
Z opcjami wi??? si? równie? warranty opcyjne, które s? szczególn? odmian? opcji. Emitent warrantu zobowi?zuje si? w nim do zbycia akcji z przysz?ych emisji dokonanych przez niego po ustalonej z góry cenie (warrant subskrypcyjny), do zap?aty ró?nicy mi?dzy cen? wykonania warrantu a cen? rynkow? instrumentu bazowego w okre?lonym czasie (warrant opcyjny sprzeda?y) albo do zap?aty ró?nicy pomi?dzy cen? rynkow? instrumentu bazowego a cen? wykonania warrantu (warrant opcyjny kupna). Ka?demu z tych zobowi?za? odpowiada okre?lone roszczenie nabywcy takiego warrantu.