Prawo do akcji (PDA) jest instrumentem finansowym, który zwi?zany jest z akcjami wydanymi w nowej emisji. Wyst?puje ono w przypadku spó?ek notowanych na gie?dzie. Jego istnienie wywodzi si? z faktu, ?e od momentu zako?czenia zapisu na akcje konkretnej spó?ki do momentu ich pierwszego notowania mija sporo czasu. Czas ten wynika m.in. z procedury rejestracji podwy?szenia kapita?u zak?adowego oraz uzgadniania przez spó?k? z Krajowym Depozytem Papierów Warto?ciowych daty pierwszego notowania akcji. Do momentu rejestracji przez s?d akcje nie mog? by? wydawane przysz?ym akcjonariuszom. Czas pierwszego notowania akcji jest jeszcze bardziej odleg?y. Jednak?e akcjonariusze nabywaj? prawa do takich akcji, które to prawa równie? mog? by? przedmiotem obrotu na gie?dzie. Zalet? tego instrumentu finansowego jest mo?liwo?? sprzeda?y prawa do akcji jeszcze przed wydaniem akcji i szybkie uzyskanie finansowania w sytuacjach nag?ych (które mog? wyst?pi? w okresie oczekiwania na wydanie akcji).
Je?eli do obrotu publicznego dopuszczone s? akcje, to jednocze?nie dopuszczone s? do takiego obrotu prawa do tych akcji. S? one wi?c papierami warto?ciowymi, chocia? wyst?puj? w postaci zdematerializowanej, czyli nie maj? postaci dokumentów, a jedynie zapisów w systemie komputerowym. Wynika z nich uprawnienie do otrzymania akcji nowej emisji, ale tylko spó?ki publicznej. Powstanie prawa do akcji nast?puje z chwil? przydzia?u akcji nowej emisji, natomiast wyga?ni?cie tego prawa nast?puje b?d? to z chwil? zarejestrowania akcji w depozycie papierów warto?ciowych, b?d? z dniem uprawomocnienia si? postanowienia s?du rejestrowego odmawiaj?cego wpisania podwy?szenia kapita?u zak?adowego do rejestru przedsi?biorców. G?ównym celem ekonomicznym obrotu prawami do akcji jest up?ynnienie pieni?dzy niejako zamro?onych w okresie mi?dzy dokonaniem zapisu na akcje a ich pierwszym notowaniem na gie?dzie. Okres taki mo?e trwa? nawet do kilku miesi?cy. Tre?? zobowi?zania polega na obowi?zku wydania przez emitenta akcji po dokonaniu podwy?szenia kapita?u zak?adowego przez s?d.
Aby ja?niej przedstawi? instrument finansowy jakim jest prawo do akcji u?yty zostanie przyk?ad. Za?ó?my ?e spó?ka A w styczniu 2010 emituje 100 tys. akcji nowej emisji. Inwestor B dokona? zapisu na te akcje, w zwi?zku z czym zobowi?zany by? je op?aci?. Pieni?dze zosta?y wi?c ju? ulokowane i nie ma zasadniczo mo?liwo?ci ich zwrotu. Proces przydzielania akcji oraz rejestracja podwy?szenia kapita?u zak?adowego trwaj? ??cznie 2 miesi?ce. Rejestracja akcji w depozycie papierów warto?ciowych ma nast?pi? na pocz?tku kwietnia 2010. Na pocz?tku marca 2010 okazuje si?, ?e inwestor potrzebuje ?rodków na pokrycie nieoczekiwanych wydatków. Nie ma jeszcze akcji, wi?c nie mo?e ich sprzeda?. Posiada natomiast prawa do tych akcji i mo?e je sprzeda? na gie?dzie dzi?ki czemu uzyska szybki dost?p do ?rodków pieni??nych. Nabywca natomiast wst?pi w jego prawa odno?nie akcji to on nab?dzie je z chwil? ich rejestracji w krajowym depozycie papierów warto?ciowych i b?dzie móg? je zatrzyma? lub sprzeda? na gie?dzie w trakcie notowa?.