Przepisy post?powania cywilnego wskazuj?, i? obowi?zek alimentacyjny mo?e wyst?powa? w dwóch formach: jako ?wiadczenie dobrowolne, a tak?e jako ?wiadczenie okre?lone przez s?d. Uprawniony i zobowi?zany do alimentacji maj? mo?liwo?? dobrowolnie ustali? rodzaj i zakres ?wiadczenia (w umowie zawartej na zasadach ogólnych, w ugodzie zawartej przed mediatorem lub w wyniku post?powania pojednawczego). Jednak?e zakazane jest oddanie spraw o alimenty pod rozstrzygni?cie s?du polubownego. Natomiast dochodzenie alimentów przed s?dem odbywa si? w trybie procesowym. Wyj?tkiem jest dochodzenie kosztów utrzymania matki przez trzy miesi?ce w okresie porodu i kosztów utrzymania dziecka w okresie trzech miesi?cy po jego urodzeniu, rozpoznawane w post?powaniu zabezpieczaj?cym. Strona ubiegaj?ca si? o ?wiadczenia alimentacyjne korzysta z wielu u?atwie? i przywilejów w post?powaniu rozpoznawczym i egzekucyjnym.
Tytu?em przyk?adu, z powództwem w sprawach o alimenty mog? wyst?pi? przede wszystkim osoby uprawnione. Legitymowanymi czynnie s? ponadto: prokurator oraz w?a?ciwa organizacja spo?eczna, której zadanie statutowe nie polega na prowadzeniu dzia?alno?ci gospodarczej. Stron? w sprawie o alimenty, na rzecz ma?oletniego, jest ma?oletni i na jego rzecz nale?y zas?dza? alimenty. Ma?oletniego w procesie reprezentuje przedstawiciel ustawowy (jedno z rodziców, opiekun) i on równie? powinien zosta? wskazany w rozstrzygni?ciu, jako upowa?niony do odbioru zas?dzonych ?wiadcze?. Je?eli s?d opieku?czy nie postanowi inaczej, reprezentowanie dziecka umieszczonego w rodzinie zast?pczej albo w placówce opieku?czo wychowawczej w sprawach o alimenty nale?y do tej rodziny zast?pczej albo placówki. Uprawniony do dochodzenia alimentów powinien z?o?y? pozew o ich zas?dzenie w s?dzie rejonowym w?a?ciwym ze wzgl?du zamieszkania pozwanego o alimentacj?( lub uprawnionego do alimentów).
Wybór miejsca z?o?enia pozwu zale?y od uprawnionego b?d? jego przedstawiciela ustawowego. Strona dochodz?ca roszcze? alimentacyjnych nie ma obowi?zku uiszczania kosztów s?dowych. Do pozwu o zas?dzenie alimentów nale?y do??czy? nast?puj?ce za??czniki: odpisy pozwu (kopie dla ka?dej ze stron), odpisy aktów stanu cywilnego (np. odpis ma??e?stwa, odpis aktu urodzenia), odpisy poprzedniego wyroku lub umowy alimentacyjnej albo ugody s?dowej ustalaj?cej alimenty. Ponadto, do pozwu nale?y do??czy? wszystkie mo?liwe dokumenty potwierdzaj?ce twierdzenia pozwu, np. dokumenty potwierdzaj?ce koszty utrzymania lub wychowania, koszty leczenia, edukacji. Ponadto, nale?y równie? zwróci? uwag?, ?e wa?ne jest tak?e, aby do??czy? za?wiadczenie o wysoko?ci zarobków oraz o ewentualnym zad?u?eniu uprawnionego do alimentów. Pozew taki mo?na wys?a? listem poleconym lub z?o?y? w biurze podawczym s?du. S?d zawiadamia strony o terminie rozprawy oraz dor?cza pozwanemu odpis pozwu.
Ponadto, s?d wzywa pozwanego do dostarczenia za?wiadcze? o wysoko?ci jego dochodów. W czasie trwania procesu o rozwód lub o separacj? nie mo?e by? wszcz?ta odr?bna sprawa o alimenty pomi?dzy ma??onkami albo pomi?dzy nimi a ich wspólnymi ma?oletnimi dzie?mi, co do ?wiadcze? za okres od wytoczenia powództwa o rozwód lub o separacj?. Natomiast, post?powanie w sprawie o alimenty, wszcz?te przed wytoczeniem powództwa o rozwód lub o separacj?, ulega z urz?du zawieszeniu z chwil? wytoczenia powództwa o rozwód lub o separacj?, co do ?wiadcze? za okres od jego wytoczenia. Po prawomocnym zako?czeniu sprawy o rozwód lub o separacj? zawieszone post?powanie podejmuje si? z mocy prawa. Orzeczenia za?, których wykonanie by?o wstrzymane, podlegaj? wykonaniu. Dotyczy to jednak tylko okresu, za który w sprawie o rozwód lub o separacj? nie orzeczono o roszczeniach obj?tych zawieszonym post?powaniem. W pozosta?ym zakresie post?powanie ulega z mocy prawa umorzeniu. W sprawach o alimenty skarga kasacyjna nie przys?uguje.