Przepisy post?powania cywilnego wskazuj?, i? obowi?zek alimentacyjny mo?e wyst?powa? w dwóch formach: jako ?wiadczenie dobrowolne, a tak?e jako ?wiadczenie okre?lone przez s?d. Uprawniony i zobowi?zany do alimentacji maj? mo?liwo?? dobrowolnie ustali? rodzaj i zakres ?wiadczenia, tj. w umowie zawartej na zasadach ogólnych, w ugodzie zawartej przed mediatorem lub w wyniku post?powania pojednawczego. Jednak?e, zakazane jest oddanie spraw o alimenty pod rozstrzygni?cie s?du polubownego. Natomiast, dochodzenie alimentów przed s?dem odbywa si? w trybie procesowym.Pierwszym ze sposobów ustanowienia alimentów jest umowa zawarta na zasadach ogólnych (umowa ugody).
Ugoda jest umow? dwustronn?, przez któr? strony czyni? sobie wzajemne ust?pstwa w zakresie istniej?cego mi?dzy nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchyli? niepewno??, co do roszcze? wynikaj?cych z tego stosunku lub zapewni? ich wykonanie (albo, aby uchyli? spór istniej?cy lub mog?cy powsta?). Istnienie niepewno?ci lub sporu (w tym, mo?liwo?ci powstania sporu w przysz?o?ci) jest niezb?dn? przes?ank? ugody. Zawarcie takiej umowy pomi?dzy uprawnionym a zobowi?zanym z tytu?u alimentów zazwyczaj poprzedzone jest negocjacjami, które dotycz? zakresu i rodzaju ?wiadcze? alimentacyjnych. Negocjacje mog? by? prowadzone osobi?cie, jak i przez pe?nomocnika. Je?eli strony dojd? do porozumienia w sprawie wszystkich poruszonych przez nie kwestii, mog? zawrze? umow?. Umowa taka mo?e przybiera? ró?ne formy. Po pierwsze, mo?e to by? umowa ustna, która jak najbardziej wi??e strony umowy. Jednak?e, w razie ewentualnego pó?niejszego post?powania przed s?dem, mo?e wyst?pi? trudno?ci dowodowe w ustaleniu jej tre?ci.
Po drugie, mo?liwe jest zawarcie umowy w formie pisemnej. Do zachowania formy pisemnej wystarczy z?o?enie w?asnor?cznego podpisu na dokumencie obejmuj?cym tre?? o?wiadczenia woli. Ponadto, strony mog? zawrze? umow? w formie aktu notarialnego, w której zawarty zostanie zapis o poddaniu si? egzekucji przez d?u?nika. W tym ostatnim przypadku akt notarialny jest równoznaczny z wyrokiem s?du (po nadaniu mu klauzuli wykonalno?ci). Drugim ze sposobów ustalenia obowi?zku alimentacyjnego jest ugoda zawarta przed mediatorem. Nale?y jednak zwróci? uwag?, ?e mediacja jest dobrowolna. Mediacj? prowadzi si? na podstawie: umowy o mediacj? albo postanowienia s?du kieruj?cego strony do mediacji. Zgodnie bowiem z przepisami post?powania cywilnego, w ka?dym stanie sprawy o rozwód lub separacj?, s?d mo?e skierowa? strony do mediacji w celu ugodowego za?atwienia spornych kwestii dotycz?cych alimentów.
W umowie o mediacj? strony okre?laj?, w szczególno?ci, przedmiot mediacji, osob? mediatora albo sposób wyboru mediatora. Post?powanie mediacyjne nie jest jawne. Mediator jest obowi?zany zachowa? w tajemnicy fakty, o których dowiedzia? si? w zwi?zku z prowadzeniem mediacji, chyba ?e strony zwolni? go z tego obowi?zku. Jednak?e, je?eli post?powanie mediacyjne nie zako?czy si? ugod?, bezskuteczne jest powo?ywanie si? w toku post?powania przed s?dem na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ust?pstw lub inne o?wiadczenia sk?adane w post?powaniu mediacyjnym. Z przebiegu mediacji sporz?dza si? protokó?, w którym oznacza si? tak?e wynik mediacji. Je?eli strony zawar?y ugod? przed mediatorem, ugod? zamieszcza si? w protokole albo za??cza si? do niego. Strony podpisuj? ugod?, za? mediator dor?cza stronom odpis protoko?u. Je?eli zawarto ugod? przed mediatorem, s?d na wniosek strony niezw?ocznie przeprowadza post?powanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem. Je?eli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, s?d zatwierdza j? przez nadanie jej klauzuli wykonalno?ci. W przeciwnym przypadku, s?d zatwierdza ugod? postanowieniem.
S?d odmawia nadania klauzuli wykonalno?ci albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w ca?o?ci lub cz??ci, je?eli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami wspó??ycia spo?ecznego albo zmierza do obej?cia prawa, a tak?e gdy jest niezrozumia?a lub zawiera sprzeczno?ci. Ugoda zawarta przed mediatorem ma po jej zatwierdzeniu przez s?d moc prawn? ugody zawartej przed s?dem. Trzeci? mo?liwo?ci? ustalenia obowi?zku alimentacyjnego jest post?powanie pojednawcze. W ?wietle przepisów post?powania cywilnego, sprawy dotycz?ce ustalenia alimentów mog? by? uregulowane drog? ugody zawartej przed wniesieniem pozwu. Oznacza to, i? post?powanie pojednawcze jest s?dow? drog? zako?czenia sporu przez zawarcie ugody s?dowej jeszcze przed wniesieniem pozwu do s?du. Ugoda s?dowa daje stronom wi?ksze korzy?ci ni? umowa ugody, m.in. w aspekcie post?powania egzekucyjnego. Bowiem ugoda zawarta w post?powaniu pojednawczym stanowi tytu? egzekucyjny.